Avtomobil elektr jihozlariga qo‘yiladigan asosiy texnik talablar

Akkumulatorlardagi fizika-kimyoviy jarayonlar

Qo’rg‘oshin-kislotali akkumulatorlarning ishlash prinsipi elektroliz vaqtida elektrodlarning qutblanish hodisasiga asoslangan. Qutblanish deb, elektrodlar orasida potensiallar ayirmasini o’zgarishiga aytiladi va u akkumulatorni zaryadlash-razryadlash jarayonlarida sodir bo’ladi.

To’la zaryadlangan akkumulatorlar batareyasining musbat plastinasidagi aktiv massa qo’rg‘oshin ikki oksididan ( PbO2 ), manfiy plastinadagi - g‘ovak qo’rg‘oshindan (Pb) tashkil topib, elektrolit sifatida sulfat kislotaning ( H2SO4 ) distillangan suvdagi eritmasi ishlatiladi.

Razryadlanish jarayonida (1.1-jadval) manfiy plastinadan eritmaga qo’rg‘oshin ionlari Pb++ ajralib chiqadi va elektrolit tarkibidagi sulfat kislotaning dissosiatsiyasi natijasida hosil bo’ladigan sulfat ionlari SO4-- bilan reaksiyaga kirishadi:

4 4 PbSO SO Pb     

Reaksiya natijasida elektrolitda hosil bo’ladigan erimaydigan qo’rg‘oshin sulfat PbSO4 tuzi manfiy plastinaga o’tiradi.

Musbat plastinadagi qo’rg‘oshin ikki oksidi PbO2 eritmaga o’tadi va suv bilan reaksiyaga kirishib to’rt valentli qo’rg‘oshin Pb++++ va bir valentli gidroksil ON - ionlarini hosil qiladi:

      OH Pb OHPbO H PbO 4) (24 2 2

Bundan keyin, to’rt valentli qo’rg‘oshin ionlari ikkitadan manfiy zaryad olib, ikki valentli qo’rg‘oshin ionlariga aylanadi:

   Pb ePb 2

Ikki valentli qo’rg‘oshin ionlari sulfat ionlari bilan reaksiyaga kirishib, qo’rg‘oshin sulfat tuzini hosil qiladi va u musbat plastinaga o’tiradi:

. 4 4 PbSO SO Pb     

Sulfat kislotaning dissosiatsiyasi natijasida hosil bo’lgan vodorod ionlari 4H+ gidroksil 4ON - ionlari bilan birlashib suv hosil qiladi:

. 4 4 4 2O H OH H    

Suv molekulalarining ikkitasi qo’rg‘oshin ikki oksidi bilan reaksiyaga kirishganligi sababli, musbat plastina atrofida ikkita suv molekulasi hosil bo’ladi.