Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

13.10-rasm.  Bir agregatli  nasos stantsiyasining pritsipial elektr 
sxemasi. 
 
Agar  SL1  sath  nazorati  kontakti  qo‘shilsa  K5:1  kontakti  bilan  stantsiyada 
o‘rnatilgan K1 agregatni ishga tushirish kontaktini qo‘shadi. Bu rele K1:1 kontakti 
bilan  K3  boshqarish  relesi  kontaktini  qo‘shadi.  Oxirgi  K3:2  kontakt  bilan  KM 
kontaktori nasos motori M ni qo‘shadi.  

---

 
151 
Suv  uzatish  quvurining  bosimi  kontaktli  manometr  V4  orqali  nazorat 
qilinadi.  Agar  ishga  tushish  vaqtida  nasos  suv  uzatish  quvurida  kerakli  bosimni 
hosil  qilsa  KT2  zanjirini  manbadan  ajratgan  holda  V4  kontakti  ajraladi.  Agar 
kerakli  bosim  hosil  bo‘lmasa  V4  relesi  qo‘shilgan  kontaktini  qushadi  va  K4 
avariya relesini qushadi, u o‘z navbatida agregatni o‘chiradi va avariya to‘g‘grisida 
ogoxlantiradi. 
Nasos  stantsiyasi  doimiy  qarovchisiz  ishlaganligi  uchun,  unga  qo‘riqlash 
signalizatsiyasi  o‘rnatilgan.  Statsiya  binosining  eshigi  ochilganda  SQ  oxirgi 
kontakt  qo‘shiladi.  S  kondeksator  zaryadining  davomiyligi  hisobiga  hamda  tokni 
chegaralovchi rezistor R  va diod V  lardan keyin KT1 vaqt relesi ishga tuщadi, u 
KT1:1  kontakti  bilan  o‘zini  manbadan  uzadi.  S  kondensatorning  zaryadsizlanish 
vaqti  xisobiga  KT1  cho‘lg‘ami  asta-sekin  ajraladi  va  yana  KT1:1  kontakti 
qo‘shiladi  xamda  g‘altak    va  kondensator  zanjirlari  manbaga  ulanadi.  KT1 
relesining  qo‘shilish  va  ajralish  jarayoni  doyimiy  ravishda  qaytiriladi.  Bu  vaqtda 
uning  KT1:2  teleboshqarish  zanjiriga  qo‘shilgan  kontakti  telesignalizatsiya 
tarmog‘i orqali lampalarni yoqib o‘chiradi va dispetcherlik xonasini ogohlantiradi. 
Ko‘p  agregatli  nasos  stantsiyalari  xam  shu  tarzda  ishlaydi,  bunda 
yuqoridagilardan  tashqari  ishchi  agregatlarni  avtomatik  ravishda  berilgan  ketma-
ketlikda va ma’lum vaqt o‘tishi bilan ishga tushiriladi. Zaruriy hollarda zahiradagi 
nasos agregati xam avtomatik holda ishga tushiriladi.  
Avtomatlashtirilgan  nasos  stantsiyasining  umumiy  ko‘rinishi  13.11-rasmda 
keltirilgan. 

---

 
152