Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

13.6. Bir agregatli nasos stantsiyalarini avtomatik boshqarish 
 
Bugungi kunda nasos agregatlari sonini o‘zgartirish va suv harakati bosimini 
drossellash  yordamida  to‘sish  usullari  ko‘p  qo‘llanilmoqda.  Kelajakda  esa  nasos 
agregatlari 
yuritmasi 
aylanish 
chastotasini 
rostlash, 
jumladan 
tiristorli 
o‘zgargichlar yordamida rostlash qo‘llanishi kutilmoqda.  
Nasos  agregatlarini  va  stantsiyalarni  boshqarish  uchun  standart  boshqarish 
sxemalari  va  avtomatika  bloklaridan  foydalanilmoqda.  Ularda  kerakli  ishga 

---

 
149 
tushirish  va  himoya  jihozlari,    qayta  ulagichlar,  relelar  va  boshqa  jihozlar  montaj 
qilingan. 
Sanoatda nasos stantsiyalari uchun past va yuqori kuchlanishli motorlarning 
har xil quvvatda va gidromexanik sxemalarda ishlab chiqilmoqda. 
13.10-rasmda quvvati 55 kVt gacha bo‘lgan elektr motorni to‘siq yordamida 
rostlanmaydigan 
va 
aylanish 
tezligi 
o‘zgarmaydigan  nasos  agregatini 
boshqarishning tipik sxemasi keltirilgan.  
Qisqa  tutashgan  rotorli  asinxron  motor  380/220  V  kuchlanish  tarmog‘iga 
QF1 avtomat orqali va KM kontaktorning kontakti orqali ulangan. Sxemada qo‘lda 
(joyidan), avtomatik va masofadan boshqarish ko‘zda tutilgan.  Qo‘lda boshkarish 
agar  SA qayta  ulagich  «Q»  holatida  qo‘yilgan bo‘lsa  amalga oshiriladi.  Bu holda 
S2  “Ishga  tushirish”  va  S1  «To‘xtatish»  tugunlarini  bosish  bilan  KM  kontaktori 
qo‘shiladi va ajraladi xamda shu bilan birga nasos ishga tushiriladi yoki o‘chiriladi.  
Avtomatik  boshqarish  va  teleboshqarish  uchun  dispetcherlik  joyidan    SA 
qayta  ulagich  “A”  holatiga  qo‘yiladi.  Bunda  nasos  agregatining  qo‘shilishi  yoki 
ajratilishi  to‘g‘risidagi  ma’lumot  SL1  va  SL2  sathni  nazorat  qilish  relesi 
kontaktlariga beriladi va ular bilan sath relesi yoki dispetcher orkali boshqariladi, 
teleboshqarish relesi g‘altagi K5 «Qo‘shish», K6 “Ajratish” ta’minlanadi va ishga 
tushadi. 
 

---

 
150