Aviatsiya muhandisligi

Termoplastik plastmassalar qayta ishlashga qulay bo’lib,
ularning qotishdagi o‘lcham kirishishlik darajasi 1- 3 % tashkil etadi.
Bundan tashqari ular yuqori bikrlikka, kam mo‘rtlikka va orientatsion
mustahkamlanish imkoniyatiga ega hisoblanadi. Aksariyat hollarda
termoplastik plastmassalar to'ldiruvchi qo‘shilmasdan ishlab
chiqariladi (turli idishlar, bakalashkalar). Oxirgi paytlarda
termoplastlarga turli mineral yoki sintetik tolalami to‘ldiruvchi
sifatida kushish natijasida «orgonaplast» nomi bilan ataladigan
materiallar ishlab chiqila boshlangan.
Termoreaktiv plastmassalar shakllangandan keyingi qotish
jarayonidan, ya’ni bog‘lovchi tennostabil holatga o‘tgandan keyin
buyumning o‘lcham kirishish darajasi 10-15 % ni tashkil etib juda
mo‘rt bo‘ladi. Shuning uchun ulami mustahkamlash maqsadida
to'ldiruvchi qo‘shilishi kerak boiadi.
Plastik massalar to'ldiruvchi turiga ko‘ra: kukunsimon; tolasimon;
qatlamsimon; gazsimon turlariga boiinadi. Kukunsimon to'ldiruvchi
sifatida yog‘och kukuni, grafit, talk, maydalangan qum, maydalangan
shisha va shunga o‘xshash kukunsimon materiallar qo'llaniladi.
Tolasimon to'ldiruvchiga shisha, asbest metall yoki qotishma tolalari
va boshqa materiallar asosida olingan tolalar kiradi. Qatlamli to’ldi-
ruvchilarga yog‘och, asbest, mato shisha listlari kiradi. Gazsimon
toidiruvchilarga penoplast - ko‘pikdan tashkil topgan yoki paro-
plastlar - bug'dan tashkil topgan turlari kiradi.
Plastmassalarni qo’llanilishiga ko‘ra: 1-yuklamali - konstruksion,
friksion va antifriksion materiallar turlarga bo’linsa, 2-yuklamasiz -
optik shaffof, kimyoviy turg‘un, elektr izolyasiyalovchi, issiqlik
izolyasyalovchi, materiallar turlariga bo'linadi. Ammo bu bo'linish
shartli ravishda, chunki u yoki bu material ikkala hollarda ham aynan
sanab o‘tilgan xossalarga ega bo'lishi mumkin.
Ishlab chiqarishda amaliy qoilanish bo‘yicha aromatik poliamid
lar, poliflniloksid, polisulfon va getrotsiklik polimerlarga qiziqish
ortib bormoqda.