Atv baholash

II-BOB. QURILISH MASHINALARINING QIYMATINI
BAHOLASH USLUBIYATINI TAKOMILLASHTIRISH

2.1. Qurilish mashinalari qiymatiga ta’sir etuvchi omillar va baholash jarayonida ularni hisobga olishni takomillashtirish
Hozirgi kunda hech qanday qurilish kuchli qurilish mashinalarisiz tugamaydi. Zero, uning yordami bilan butun dunyoda ulkan qurilish loyihalari amalga oshirilmoqda. Katta va kichik shahar va qishloqlarda zamonaviy ko‘p qavatli uylar, sanoat binolari, sport stadionlari va boshqa zamonaviy infratuzilma inshootlari zamonaviy ixtisoslashtirilgan qurilish texnikasidan foydalangan holda barpo etilmoqda.
Qurilish mashinalari korxonalarning ko‘char mulkiga taalluqlidir va baholanadi. Baholash yordamida foydali ma’lumotlarni olish va qurilish kompaniyasining yanada samarali ishlashi uchun qurilish texnikasining mulk sifatida bozor qiymatini aniqlash mumkin.
Korxonada mavjud bo‘lgan barcha mulklar singari, qurilish texnikasi ham vaqt o‘tishi bilan eskiradi, ma’naviy eskiradi, mexanizmlar yaroqsiz holga keladi va ishlab chiqarish sifatini yo‘qotadi. Shuning uchun bir vaqtlar buxgalteriya hujjatlarida, shartnomalarda, cheklarda qayd etilgan qiymat ahamiyatsiz bo‘lib qoladi va mustaqil ekspert bahosini talab qiladi.
Qurilish mashinalarini baholash uchun turli mezonlarni qo‘llagan holda, baholovchi barcha muhim omillarni hisobga olishi, so‘ngra ularning har birining baholash obyekti yakuniy qiymatidagi vazni va ta’sirini aniqlashi lozim. Shunga ko‘ra, mutaxassisning malakasi va tajribasi olingan natijalarning sifati va aniqligiga bevosita ta’sir qiladi.
Qurilish mashinalarining qiymatini baholashda inobatga olinadigan omillar bugungi kunda ilmiy jihatdan to‘liq o‘rganib chiqilmagan. Bu soha bo‘yicha Yu.V.Adrianov⁸, A.N.Asaul⁹, A.V.Yudin¹⁰ kabi rossiyalik olimlar o‘z fikrlarini berishgan, lekin ularning mohiyati, tasniflanishi, ta’sir darajasi va boshqa jihatlari to‘la ochib berilmagan.
Qurilish mashinalari qiymatini baholashga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan omillar ikki guruhga bo‘linadi: ichki va tashqi.
Tashqi omillar qurilish mashinalari bilan bevosita bog‘liq bo‘lmagan sabablarga bog‘liq. Siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va tabiiy omillar tashqi omillar hisoblanadi. Ichki omillar qurilish mashinalarining o‘zida sodir bo‘lgan jarayonlarni tavsiflaydi. Ikkinchisi quyidagilarga bo‘linadi: konstruktiv-funksional (ishlab chiqarish bosqichida belgilanadi) va ekspluatatsion (ekspluatatsion xususiyatlarini belgilaydi) omillar.