Фойдаланилган адабиётлар:
1.Закон «Об образовании». -Т.: Шарк, 1997 г.
2.Таълим тизимини бошкарувини такомиллаштиришда мониторингнинг роли:
Илмий-услубий кулланма/. А.А.Ходжаев, И.Мажидов, Р.Файзиев, Т.Дадаев,
Х.Назаров, У.Рахимова, Д.Кучкоров. Тошкент. –«Тафаккур бустони», 2014. -80 б.
MODEHEDнинг ахборот коммуникация технологиясидаги аҳамияти
Касимова Д.А., Жамоат соғлиғини
сақлаш мактаби доценти, к.м.н.
Dilfuza.kasimova.2015@mail.ru
Тошкент тиббиёт академияси
Аннотация
Интернет играет большое место в нашей жизни не только среди специалистов, но
и среди молодых, пожилых людей, учеников, домохозяек, интелегентного и рабочего класса
так как все необходимая информация является доступным. Но, к сожалению не все
источники являются достоверными. В этой связи, в данной статье дается источники в
Интернете, в которых медицинские данные являются надежными и достоверными.
Аннотация
Интернет бизнинг ҳаётимизда кенг ўринни эгаллайди ва у нафақат маълум бир соҳа
кишилари, балки ёшу-қари, ўқувчи-ю, уй бекаси, зиёлию ишчилар орасида ҳам кенг тарзда
қўлланилади, чунки унда аксарият маълумотлар мавждудир. Бироқ, афсуски
Интернетдаги ҳамма манбаларни ишончли деб дўлмайди. Шу сабабли, ушбу мақолада
Интернетдаги айрим манбалар келтирилган бўлиб, уларда тиббиётга оид маълумотлар
ўзининг ишончлийлиги ҳамда аниқлийлиги билан ажралиб туради.
Annotation
The Internet plays an important role in our lives not only among specialists, but also among
young and old people, students, housewives, intellectual and working class, as the necessary
information is accessible. However, unfortunately not all sources are reliable. In this regards, this
article provides sources on the Internet in which medical data are reliable and valid.
Интернет барча ўқув ва иш жараёнига бевосита киритилган, десак муболаға бўлмайди.
Бу тармоқнинг қулайлиги шундаки, унда вақт ва мавзу чегераланмаган - ҳар бир киши
билими, соҳаси ва дунёқарашидан келиб чиқиб ўзига тушунарли ва зарур бўлган замонавий
ҳамда қадимий маълумотларни топиши шубҳасиз.
141
Ҳозирги вақтда замонавий врач барча янгиликлардан бохабар бўлиши учун у
тиббиётга тегишли интернет сайтларидан ахборотларни қидириб, уларни танқидий таҳлил
қилган холда амалий фаолиятида фойдаланиши лозим. Танқидий баҳолаш – бу далил
исботларни қарор қабул қилишдаги фарқлаш жараёнидир. Бунинг учун врач ўзига
берадиган қуйидагича савол бериши мумкин:
Бу амалиёт қанчалик далил исботларга асосланган?
Ҳақиқаттан ҳам пациент учун у қанчалик самарадор?
Янада ҳам самарадор ва кам ҳаражатли алтернативлар борми?
Пациент учун бу амалиёт қанчалик хавфсиз ва пациент томонидан афзал деб тан
олинади?
Худди шундай саволларга жавоб бериши учун у далил исботларга асосланган тиббиёт
фани тамойилларига асосланиган ҳолда жавоб топиши мумкин:
Сифатли тадқиқотларнинг оригинал мақолаларини ўқишни афзал билиш керак;
Тадқиқотларнинг усулларига аҳамият бериш керак, чунки улар тадқиқотнинг сифати
тўғрисида маълумот беради;
Маълумотларнинг кўплиги сабаб, ўз йўналишидаги адабиётларнигина доимий
равишда ўқиш керак.
Тадқиқотнининг қиймати ундаги натижаларнинг исботланганлиги боғлиқ бўлади.
Сифатли маълумотни олиш учун турли тиббий электрон сайтлардан фойдаланилади.
Улардан айримлари қуйида келтирилган. Бу маълумотлардан тиббий ходимларгина эмас,
балки барча тиббий маълумотлардан фойдаланишни хоҳлайдиганлар ҳам маълумотларни
олишлари мумкин. Cohrane, PubMed сайтидаги маълумотлар асосан инглиз тилида.
Тиббий терминларни билганлар учун MedInfoRus вебсайтида тиббий луғатлар
кўрсатилган. Сўзни янги терминни берганда уни инглиз тилидаги номи ҳам берилади. Бу
фойдаланувчиларни PubMed да ишлашини осонлаштириш учун берилган.
Бу кутубхоналардан тиббиётга тегишли далил исботларга асосланган маълумотларни
қидириб топиш мумкин.
Cohrane http://www.update-software.com/Cochrane/default.HTM
PubMed, Medline - www.ncbi.nlm.nih.gov/PubMed
Сайт "Интернет-сообщества исследователей в области медицины и биологии"
http://www.bmn.com/
Medconsult - www.mdconsult.com
Далил-исботларга асосланган тиббиёт йўналишида тадқиқотчидан маълум бир
тажриба ва тизимли ёндашув керак бўлади. Бу керакли маълумотларни олишда турли
клиник базалардан (MedLine, Cochrane Library, Adonis и др.) фойдаланиш ва керакли калит
сўзлардан фойдаланиб адекват қидирув усулини қўллаш керак бўлади (калит сўзлар ёки
иборалар, авторлар ва ҳоказо).
Ҳар доим ҳам керакли калит сўзлар ва далили исботларга асосланган сифатли
электрон кутубхоналардан фойдаланганингизда ҳам айрим клиник тадқиқотлар
тўғрисидаги маълумотларни топишни иложи бўлмаслиги мумкин (масалан, дори
воситаларнинг салбий ва ножуя таъсирлари ҳақида мақолаларни спонсор фирмалар сабаб
ёки сифатсиз индексация қилингани сабаб топишни иложи бўлмаслиги мумкин
(Hetherington O. et al., 1989). Шу сабаб, айрим КТ маълумотлар юзага чиқмаслиги мумкин.
Далил исботли маълумотларни компьютердан ташқари бошқа “оддий” қидирув
усулларидан фойдаланиш керак бўлади: электрон базаларда топилмаган КТларни қидириш;
топилган мақолалар рўйхатидаги адабиётларни ўрганиш; тадқиқотчилар талабига ва дори
воситалар чиқарувчилар (Юрьев К.Л., Логановский К.Н., 2000).
Назоратланадиган рандомизирланган тадқиқотлар (контралируемые РКИ) ҳақидаги
маълумотлар электрон маълумотлар базасида сақланади - Меdicine, Cochrane Controlled
Triels Register ва ҳоказолар.
142
Дарсларда мустақил иш соатларида интернет тармоғидан олинган мавзувий
маълумотларни қўллаш ва уларни излашга талабани ундаш нафақат дарсларнинг
қизиқарли, маълумотларга бой ҳамда давр билан ҳамнафас ўтишини таъминлайди, балки
талабанинг тиббий билим доираси, дунёқараши ва фикрлашини ҳам кенгайтиради дейиш
мумкин.
Бугунги кунда барча таълим йўналишларида ўқитишнинг модул тизимига бир қатор
педагогик-психологик қулайликларга эга бўлганлиги туфайли эҳтиёж ортиб бормоқда.
Моделлаштириш бу танлаб олинган объект хусусиятларини иложи борича тўлиқ бошқа
сатҳга ёки кўринишга кўчиришга айтилади. Шунингдек, объект тузилишини,
хусусиятларини, ўзаро боғлиқликларини ҳамда вазифаларини, кўрсатувчи элементлар
тизимига модел деб айталади.
Do'stlaringiz bilan baham: |