|
Ion-almashinuvchi qurilmalarning sxemalari. Oqova suvlarni ron-almashinish usulida tozalash jarayoni davriy va uzluksiz ishlaydigan qurilmalarda olib boriladi. Davriy ishlaydigan qurilmalar (filtr yoki kolonna), nasos, turli hajmdagi idishlar va nazorat-o‘lchovchi moslamalardan tashkil topadi (3.8- rasm).
— S. M. Turobjonov va b. 81
3.8-rasm. Davriy ishlaydigan ion-almashinish qurilmalarining chizmasi.
a — to‘g‘ri regeneratsiyali; I› — reagent qismining aylanishi bilan;
d — regeneratni fraksiyalash bilan; e — «suzuvchi» filtrli; 7 — filtrlar;
— ejektor; 3 — reagent uchun idishlar; 4 — yuvuvchi suv uchun idishlar.
3.8- rasm, n da regeneratsiyalaydigan eritmani tayyorlashda ejektorga suv, kislota yoki ishqorning konsentrlangan eritmasi uzluksiz ravishda beriladi. lonit orqali ma’lum hajmdagi regene- ratsiyalaydigan eritma o‘tkazilgandan so‘ng kislota yoki ishqor berilishi to‘xtati1adi. Ammo yuvish uchun suvning berilishi davom etadi. Neytrallanish jarayonidan so‘ng elyuat va yuvuvchi suv kanalizatsiyaga tashlanadi.
3.8- rasm, b ga binoan maxsus idishda regeneratsiyalovchi eritma tayyorlanadi. Bu holda regeneratsiyalovchi agent va regeneratorning hajmini kamaytiriladi, chunki regeneratsiyalovchi eritma konsentrlangan reagentni yu uvchi suvning dastlabki porsiyasiga qo‘shish natijasida tayyorlanadi. Bunda reagentning bir qismi aylanma tizimda bo‘1adi.
Reagentni fraksiyalashda (3.8- rasm, d) reagent sarfi yana ham
kamaytiriladi. Regenerat alohida fraksiyalarga ajratiladi va idishlarga
yig‘iladi. Ko‘proq konsentrlangan birinchi fraksiya qayta ishlashga yuboriladi. Yuvuvchi suvlar ham ikkita sig‘imga yig‘iladi. Keyingi regeneratsiyada regeneratsion eritmaning birinchi fraksiyasi sifatida oldingi regeneratsiyaning ikkinchi fraksiyasi ishlatiladi.
«Suzib yuruvchi» fıltrli qurilma (3.8- rasm, e) da ko‘proq konsentrlangan reagentlar olinadi. Bunda yuvuvchi suv ikkita fıltrdan bosqichma-bosqich o‘tkazi1adi. Ikkinchi fıltrda «sakrash» hosil bo‘1ganda regeneratsiyalangan uchinchi fıltr yoqiladi, birinchi fıltr esa regeneratsiya uchun o‘chiri1adi va hokazo. IsNatilgan fıltrni yuqorida keltirilgan variantlarga binoan regeneratsiyalash mumkin. Davriy isNovchi qurilmalarning ishlash rejimi quyidagicha (3.9- rasm, a): oqova suv qurilma ichiga beriladi, ionit qatlami orqali o’tadi va taqsimlovchi moslama orqali chiqib ketadi. Shundan so‘ng yuvuvchi suv va regeneratsiyalovchi eritma beriladi. Shunday qilib, qurilmaning siklik ishlashi quyidagi bosqichlardan iborat:
1) ion-almashinish; 2) ionitni mexanik qo‘shimchalardan yuvish;
3) ionitni regeneratsiyalash; 4) ionitni regeneratsiyalovchi eritmalarda yuvish.
Qurilmalarning ishlashini tezlashtırish uchun qaynovchi ionit qatlamli qurilmalardan foydalaniladi. Bunda jarayonning tezligi 2—3 marta oshadi. Muallaq qatlam eng kam gidravlik qarshilikka ega. Suvni ko‘proq tozalash uchun anionit va kationit aralashgan qatlamli qurilmalar ishlatiladi. Ularda ionitlar bir marta ishlatiladi. 3.9- rasm, b da yuvuvchi fdtrli qurilma sxemasi ko‘rsati1gan.
Sig‘imda tayyorlangan ionitning suvdagi suspenziyasini filtrlovchi elementlarda 5—10 mm qalinlikdagi ionitning zich qatlami hosil bo‘1guncha nasos bilan filtr orqali sirkulatsiyaga beriladi. Shundan so‘ng oqova suvni tozalashga yuboriladi. Ishlatilgan ionit filtrdan havo bilan regeneratsiyaga chiqariladi. Yangi ionit qatlami yuvilgandan so‘ng siklga qaytariladi. Bu qurilmalarni oqova suv tarkibidagi tuzning miqdori juda kam bo‘lganda ishlatish maqsadga muvofıq.
Davriy ishlovchi qurilmalarning kamchiligi: qurilmaning hajmi katta bo‘lgani sababli reagent sarfi ko‘p, ionit bir vaqtda ko‘p miqdorda beriladi, avtomatlashtirish jarayoni qiyin.
Uzluksiz ion-almashinish ionit va regeneratsiyada ishlatiladigan reagentlarning hamda yuvuvchi suvning saatini kamaytirishga,
3.9- rasm. Ion-almashinish qurilmalarining chizmasi:
a — davriy ishlovchi; 1 — kolonna; 2 — to‘siq; 3 — ionit qatlami;
4—6 — taqsimlovchilar; 7 — regeneratsiyalovchi eritmali bak; g — nasos.
b — yuvavc hi filtrli qurilma; / — qobiq; 2 — fdtrlovchi element;
— ionit suspenziyasini tayyorlash uchun idish; 4 — nasos; 5 — ishlatilgan ionitni yig‘uvchi idish; d — ionitniilg qo‘zg‘aluvchan qatlamli sxemasi:
7 — qobiq; 2 — ajratuvchi zona; 3 — ionit qatlami; # — tarelka;
5 — erlift.
shuningdek, qulay ion-almashinuvchi qurilmalardan foydalanishga yordam beradi. Uzluksiz ishlovchi kollonnalar qo‘zg‘alib yuruvchi ionit qatlami va ionitning qaynash qatlami kabi ishlaydi. Uzluksiz ishlovchi qurilmalar bir necha kationit va anionitli qurilmalardan iborat bo‘1adi.
Ion-almashinuvchi qurilmalar quyidagi talablarga javob berishi kerak: ma’1um ish hajmiga ega bo‘1ishi; o‘zaro ta’sir etuvchi fazalar harakatining ma’1um gidrodinamik rejimini ta’min1ashi, ion- almashinuvchi polimerning talab qilingan to‘yinish darajasiga ega bo‘1ishi, gidravlik qarshiligi kichik bo‘1ishi, kapital va eksplua- tatsion xarajatlar minimal bo‘1ishi kerak.
Ion-almashinuvchi qurilmalar turli ko‘rsatkich1ari bilan tasniflanadi: 1) jarayonni tashkil qilish bo ’yicha — uzluksiz, yarim uzluksiz va davriy ishlaydigan; 2) gidrodinamik rejim bo ’yicha — almashinadigan, aralashtiruvchi va oraliq turdagi; 3) ionit qatla- mining holati bo ’yicha — qo‘zg‘almas, qo‘zg‘aladigan, pulsirla- nadigan aralashuvchi va sirkulatsiya qatlamli; 4) o karo ta ’sir- lashuvchi fazalar bo yicha — fazalarning uzluksiz yoki bosqichma- bosqich ta’sir1ashishiga yordam boradigan; 5) fazalarning o ’karo harakatini tashkil qilish bo yicha — to‘g‘ri, teskari va aralash oqimli;
6) tuzilishi bo yicha — kolonnali va sig‘imli qurilmalar.
3.9- rasm, d da ionitning qo‘zg‘alib yuruvchi qatlamli sxemasi ko‘rsatilgan. Bu sxemaga ko‘ra oqova suv pastdan, ionit esa yuqoridan beriladi. Kolonna kam solishtirma mahsuldorlikka 1—5 m°/(m2 soat) ega. kazalar tez aralashgani va kolonna kesimi bo‘yicha ionit notekis taqsimlanganligi sababli samaradorligi kam. Jarayon samaradorligini oshirish maqsadida ma hum qaynash qatlamli yoki pulsatsiyali kolonnalar ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
