Astronomiyadan ma’lumotnomalar

Konvektiv hududi
joylashgan. Nomidan ko‘rinib turibdiki, bu hududda, 
konveksiya jarayoniga asosan, energiya uzatilishi yuz beradi. Bu hududda harorat 5800 K gacha pasayadi. 

---

Astronomiyadan ma’lumotnomalar
www.Orbita.Uz
kutubxonasi 
15
w
w
w
.O
r
b
it
a
.U
z
m
a
’
lu
m
o
tn
o
m
a
la
r
m
a
r
k
a
z
i.
Quyosh atmosferasi. 
Quyosh atmosferasi (quyoshning ko‘rinadigan qatlamlari) – bir necha ustma ust qatlamdan iborat. 
Ulardan eng ichkaridagisi va eng qisqa qalinlikdagisi – 
Fotosfera
bo‘lib, u quyosh atmosferasining ko‘rinish 
spektridagi yagona qatlamidir. Fotosfera qatlami yuqori va quyi chegarasi masofasi, turli manbalarda, 100 dan
400 kilometrgacha masofalarda ekanligi qayd etiladi. Fotosfera takrorlanuvchi rangdor quyosh dog‘laridan 
iborat bo‘lib ko‘rinadi. Bu dog‘larning paydo bo‘lishini, Quyoshning ichki qatlamlarida sodir bo‘ladigan 
konveksiya hodisasi bilan bog‘lanadi. Fotosferada, Quyosh moddasi harorati 6600 K dan 4400 K gacha 
aylanib turadi.
Fotosferadan keyingi qatlam – 
Xromosfera
(yunoncha χρομα – rang, va σφαίρα – shar so‘zlaridan) 
deb nomlanadi. Nomining kelib chiqishi, uning vodorod chiziqlaridagi H-alfa qizg‘ish rangli ko‘rinishidan 
paydo bo‘lgan bo‘lib, bu hududdagi harorat, masofa ortgan sayin, 4000 K dan 20 000 K gacha ko‘tariladi.
Xromosferani Quyoshning to‘liq tutilishlari vaqtida to‘q rangli halqani o‘rab turgan och pushti rangda kuzatish 
mumkin. Uning qalinligi, 2000 km atrofida. Fotosferadan farqli ravishda, Xromosfera bir jinsli bo‘lmagan 
tarkibi bilan diqqatni jalb etadi. Tarkibning bir jinsli emasligining ikki xil ko‘rinishi mavjud: Yorqin va 
Qoramtir. Bularning har ikkalasi ham, yaqqol ajralib ko‘rinadigan rangdor dog‘lar shaklida ko‘rinadi. Bu 
dog‘larning o‘lchamlari Fotosfera dog‘laridan bir necha barobar katta. Xromosfera halqasining chetki 
qismlarida o‘ta yuqori zichlikda otilib chiqayotgan gazlarning yonishidan hosil bo‘luvchi olov tillari – 
Xromosfera spikulalarini kuzatish mumkin. 
Quyosh atmosferasining eng chetki va eng siyrak qatlami – 
Quyosh toji
hisoblanadi. Uni Quyoshning 
to‘liq tutilishi vaqtida, yoki, maxsus asbob – Koronograf bilan kuzatish imkoniyati mavjud. Quyosh tojida 
harorat million darajagacha yetadi va uning tashqi chetlari Quyoshning o‘z radiusidan bir necha o‘n barobar 
uzoqlikkacha yetishi mumkin. Quyosh tojining o‘rtacha harorati, 1000000 dan 2000000 K orasida bo‘lib, 
uning alohida qismlarida, harorat 8 milliondan 20 million K gacha yetishi aniqlangan. Bunday yuqori harorat 
diapazoniga qaramasdan, Quyosh tojini yerdan kuzatish faqat to‘liq Quyosh tutilishlaridagina imkonli bo‘lib, 
bu tojning o‘ta siyrak, ya’ni zichligi nihoyatda past ekanligi sababidandir.