Asosiy tushunchalar

DNK replikatsiya modeli

Tasavvur qiling, siz DNK qoʻsh spiral zanjiri strukturasi kashf qilingan 1953-yildasiz^11start superscript, 1, end superscript. Shunday holatda siz va boshqa olimlarning xayolida qanday savol boʻlishi mumkin?
Eng katta savol DNK replikatsiyasiga oid. DNK qoʻsh spiralining tuzilishi qanday qilib undan nusxa koʻchirilishi toʻgʻrisida hayratlanarli dalil keltirdi. Replikatsiya paytida spiralning ikkita komplimentar iplari ajratiladi, ularning har biriga mos keladigan yangi zanjirni hosil qilishda andoza boʻlib xizmat qilishi mumkin edi.
Biroq haqiqatan ham shundaymidi? Javob: ha! Ushbu maqolada baʼzan “biologiyadagi eng goʻzal tajriba” deb nomlangan mashhur tajribani koʻrib chiqamiz, u DNK replikatsiyasining asosiy mexanizmi yarim konservativ model ekani, yaʼni DNK molekulalari sintezida bitta yangi va bitta eski zanjirni oʻz ichiga olishi haqida^33cubed.

DNK replikatsiyasining uchta modeli

DNK strukturasi kashf qilingach, ilmiy kengashlar tomonidan replikatsiyaning uchta modeli taklif qilindi. Bu modellar quyidagi rasmda tasvirlangan:

DNK replikatsiya modellarining sxemasi.

1. 
   Konservativ. Replikatsiya natijasida bitta butunlay eski spiraldan va bitta yangi spiraldan iborat DNK hosil boʻladi.
   
2. 
   Yarim konservativ. Replikatsiya natijasida bitta eski va bitta yangi zanjirdan iborat ikkita spiral hosil boʻladi.
   
3. 
   Dispers. Replikatsiya natijasida har bir zanjir eski va yangi zanjirlarning aralashmasi boʻlgan ikkita spiral hosil boʻladi.
   

_Rasm manbasi: “Replikatsiya asoslari: 1-rasm”, OpenStax College, Biology (CC BY 3.0)._

• 
  Yarim konservativ replikatsiya. Bu modelda DNKning ikkita zanjiri ajralib, har biri yangi komplimentar zanjir sintezi uchun andoza boʻlib xizmat qiladi. Natijada bitta yangi va bitta eski zanjirdan iborat ikkita spiral hosil boʻladi.
  
• 
  Konservativ replikatsiya. Ushbu modelda replikatsiya natijasida ikkita eski zanjirdan (dastlabki DNK molekulasining aynan oʻzi) va ikkita yangi zanjirdan iborat (dastlabki DNK molekulasi ketma-ketligiga aynan oʻxshash) DNK molekulalari hosil boʻladi.
  
•