Asosiy tushunchalar

Taʼminot va tozalash guruhi

DNK replikatsiyasining uzluksiz ishlashi uchun yuqoridagi asosiy molekulalardan tashqari ayrim oqsillar va fermentlar zarur. Ulardan biri DNK sintezi jarayonida DNK polimeraza III molekulalarini ushlab turuvchi siljuvchi qisqich deb nomlangan oqsildir. Bu oqsil halqa shaklida boʻlib, yangi Okazaki fragmentida qayta ishga tushganda orqada qolgan zanjirdan DNK polimerazasining ajralib ketishidan saqlaydi^44start superscript, 4, end superscript.
Topoizomeraza ham DNK replikatsiyasi jarayonida muhim rol oʻynaydi. Ushbu ferment DNK ochilishi natijasida replikatsiya vilkasidan oldin DNK ikki tomonlama buralishining oldini oladi. Kuchlanish hosil qilish uchun spiralda kertiklar hosil qiladi, keyinchalik shikastlanishning oldini olish uchun kertiklar yopiladi.
Oxirida RNK yoki nukleotidlar orasidagi boʻshliqlarni bartaraf qilish uchun tozalash ishlari olib boriladi. DNK polimeraza I faoliyati natijasida RNK praymerlar olib tashlanadi va DNK bilan almashtiriladi. Praymerlar almashtirilgandan keyin qolgan kertiklar DNK ligazasi fermenti yordamida ulanadi.

E. coli da DNK replikatsiyasi tavsifi

Keling, replikatsiyada ishtirok etadigan fermentlar va oqsillar yangi DNKni sintez qilish uchun qanday ishlashini koʻrib chiqamiz.

Rasmda replikatsiya vilkasi koʻrsatilgan. Helikaza spiralni ochadi va bir qatorli bogʻlovchi oqsillar spiralning qayta shakllanishiga toʻsqinlik qiladi. Topoizomeraza DNKning replikatsiya vilkasidan oldinda juda qattiq oʻralishiga toʻsqinlik qiladi. DNK praymazasi RNK praymerini hosil qiladi va DNK polimeraza DNK ipini RNK praymeridan uzaytiradi. DNK sintezi faqat 5ʼ dan 3ʼ ga yoʻnalishda amalga oshadi. Yetakchi ipda DNK sintezi uzluksiz ravishda sodir boʻladi. Orqada qoluvchi ipda DNK sintezi spiral har ochilganida bir necha bor qaytadan boshlanadi va natijada “Okazaki fragmentlari” deb nomlangan qisqa parchalar paydo boʻladi. DNK ligazasi Okazaki fragmentlarini birlashtirib, bitta DNK molekulasiga aylantiradi.

•