Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar mohiyati, vazifalari va unga ta’sir etuvchi omillari

O’zbekiston Respublikasining tashqi savdo aylanmasi.
Oʻzbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish strategiyasi diversifikatsiyalangan va raqobatbardosh iqtisodiyotni yaratishga, innovatsion texnologiyalar va bozorni boshqarishning yangi usullaridan foydalangan holda milliy resurslardan maksimal darajada foydalanishga yoʻnaltirilgan. Mamlakatning tashqi iqtisodiy faoliyati, xususan tashqi savdo sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning pirovard natijasi aholining turmush darajasiga bevosita oʻz taʻsirini oʻtkazadi. 2020- yil yakuni bilan respublikaning tashqi savdo aylanmasi 30 059,4 mln. AQSh dollarini tashkil etib, 2019- yilning mos davriga nisbatan 4 256,9 mln. AQSh dollariga yoki 12,4 % ga kamaydi. Tashqi savdo aylanmasida eksport hajmi 13 329,1 mln. AQSh dollariga (7,4 % ga kamaydi) va import hajmi 16 730,3 mln. AQSh dollariga (16,0 % ga kamaydi) yetdi. Hisobot davrida - 3 401,2 mln. AQSh dollari qiymatida passiv tashqi savdo balansi qayd etdi. Iqtisodiyotning real sektori tarmoqlari va korxonalarining barqaror va uzluksiz ishlashini taʻminlash uchun respublikada zarur resurslar bazasi yaratilgan. Eksport tarkibida sezilarli oʻzgarishlarga import tovarlarning oʻrnini bosadigan mahsulotlar ishlab chiqarish va sanoat ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish natijasida erishildi. Shuningdek, qoʻshni davlatlar bilan oʻzaro aloqalarni mustahkamlash, mamlakatlarni ijtimoiy-iqtisodiy, savdo-sanoat hamda madaniy sohalardagi aloqalarini rivojlantirish borasida katta ishlar amalga oshirilayotganini koʻrish mumkin. Tashqi savdo aylanmasida soʻnggi yillarda katta oʻzgarishlar kuzatilyapti. Misol uchun, soʻnggi uch yilda Tashqi savdo aylanmasi Qirgʻiziston Tojikiston va Afgʻoniston bilan tashqi savdo aylanmasi oshgani kuzatilmoqda. Boshqa davlatlar (qoʻshni davlatlardan tashqari) bilan esa, Tashqi savdo aylanmasida eng yuqori ulush Xitoy Xalq Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Koreya Respublikasi va Turkiya davlatlari hissasiga toʻgʻri kelgan. Tashqi iqtisodiy faoliyat boʻyicha 20 ta yirik hamkor-davlatlar orasidan beshta davlatda faol tashqi savdo balansi kuzatilgan, xususan, Afgʻoniston (607,7 mln. AQSh dollari), Qirgʻiz Respublikasi (508,4 mln. AQSh dollari), Tojikiston (242,3 mln. AQSh dollari), va Eron (40,9 mln. AQSh dollari) shular jumlasidandir. Qolgan 16 ta davlatlar bilan passiv tashqi savdo balansi saqlanib qolmoqda. MDH mamlakatlari va boshqa mamlakatlarga eksportning yoʻnalishi boʻyicha farqlanishlar mavjudligi kuzatilmoqda. Xususan, MDH mamlakatlariga eksportning asosiy qismi sanoat tovarlari hissasiga toʻgʻri kelmoqda, eksport hajmi boʻyicha keyingi oʻrinlar oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar, xizmatlar hamda turli xil tayyor buyumlarga toʻgʻri kelmoqda. 2020- yilda eksport qilingan tovarlar va xizmatlar tarkibining tahlili shuni koʻrsatmoqdaki, tovarlar va xizmatlar tarkibida sezilarli oʻzgarishlar qayd etilmadi, biroq shuni taʻkidlash joizki, 2019- yilga nisbatan, oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar, nooziq-ovqat xomashyo (yoqilgʻidan tashqari) hamda mineral yoqilgʻi, yogʻlash moylari va shunga oʻxshash materiallardan tashqari barcha tovar guruhlarida oʻsish kuzatildi.