Асосий касалликнинг баёии

 
6-МАШҒУЛОТ
1-Машғулот мавзуси. 
Орттирилган иммунитет танқислиги синдроми.
2
. 
Мавзунинг қисқача мазмуни.
ОИТС тескари транскрипция (кўчириб олиш) жараѐнини таъминлайдиган 
ретровируслар томонидан қўзғатилади. Мазкур вируслар Т-лимфоцитларга атайин таъсир 
этади, уларнинг ирсий аппаратини издан чиқаради. Натижада уларнинг ҳужайра ҳалок 
бўлгунга қадар вирус оқсиллари ва бўлакчаларини ишлаб чиқаришга мажбур этади. Ҳосил 
бўлган янги вирус таначалари бошқа ҳужайралар ичига кириб олиб, уларни ҳам янги вирус-
лар ишлаб чиқаришга мажбур этади. Шу йўсинда соат ва кун сайин қондаги вируслар сони 
ошиб бориб, лимфоцитлар, айниқса Т-лимфоцитлар сони тобора камайиб бораверади. 
Ҳужайралар иммунитетига жавобгар ҳисобланган Т-лимфоцитларнинг камайиб бориши 
организмнинг иммунологик қобилиятининг сусайиб боришига сабаб бўлади. Ана шу тариқа 
беморлар организмида орттирилган иммунитет танқислиги ҳолати юзага келали. Бунда 
организмнинг қаршилик кўрсатиш қобилияти кундан-кунга пасайиб боради, оқибатда турли-
туман касалликларнинг пайдо бўлишига шароит яратилади. Кетма-кет ривожланаѐтган, 
табиатан турли-туман бўлган патологик жараѐнлар одам организмининг нобуд бўлишига 
олиб келади. 
Қисқача тарихий маълумот. 
Касалликка орттирилган иммунитет танқислиги 
синдроми (Aсquired immunodeficincy sindrome) деган ном 1982 йилда берилган. Ўша даврда 
уни бесоқолбозлар (гомосексуалистлар) касаллиги деб ҳисобланар эди. Тез орада бу 

---

касалликнинг гиѐхвандларда шунингдек гемофилияга дучор бўлган беморларда кўп 
учрагани маълум бўлди. Кейинчалик касалликнинг бемор оналардан болаларга йўлдош 
орқали ўтиши аниқланди. Йиғилган маълумотларнинг барчаси мазкур дарднинг ўз 
қўзғатувчиси бўлиши керак, деб тахмин қилишга асос бўлди. Кўпгина мамлакатларда 
ОИТСнинг келиб чиқиш сабабларини аниқлашга киришилди. Жумладан, Америкада Роберт 
Галло, Францияда Люк Монтанъе раҳбарлигида олиб борилган илмий-тадқиқот ва 
кузатишлар кутилган самараларни берди. Уларнинг 1982-1984 йилларда ўтказган 
кузатувларида ОИТСнинг вирус касаллиги эканлиги аниқланди, касалликни ретровируслар 
қўзғатиши исботланди. Янги кашф этилган вирусларга HTLV-1, HTLV-II, HTLV-III (Нuman 
Т-lуmрhоtrорiс virus) ва LAV (Lуmphadenopathy associated virus)
деб берилган номлар 
умумлаштирилди. Ниҳоят, 1986 йилда ОИТСни қўзғатувчи вирусга HIV (human 
immunodeficincy virus) деган ном берилди. Биз уни иммунитет танқислиги келтириб 
чиқарадиган вирус деб таржима қилдик. Шунингдек тиббий адабиѐтда қулайлик яратиш 
мақсадида қисқача қилиб ИТВ (иммунитет танқислиги вируси) деб атадик.