Asixron mashinalar

Qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron motorni uning stator chulg‘amiga aktiv yoki induktiv qarshiliklarni ketma-ket kiritib ishga tushirish. 11.10-rasm, a va b larda motorni aktiv va induktiv qarshiliklar bilan ishga tushirish sxemasi ko‘rsatilgan. Bunda elektr tarmog‘idagi kuchlanishning ma’lum qismi yoki qarshiliklarga o‘tib, qolgan qismi stator chulg‘amiga beriladi. Ishga tushirish jarayoni tugashi bilan, rubilnik ni berkitib, motorga normal, ya’ni to‘la kuchlanish beriladi. Bunda motor o‘zining tabiiy tavsifiga o‘tib ishlay boshlaydi. Ishga tushirish tokini bevosita ulashdagiga nisbatan m, momentini esa n marta kamaytirish uchun stator chulg‘amiga kiritiladigan yoki qarshiliklar quyidagicha aniqlanadi. bo‘lgani uchun , ya’ni moment tokining qiymatiga nisbatan ko‘proq kamayadi. Haqiqatan, bo‘lsa, bo‘ladi.

11.4-rasmda ko‘rsatilgan grafiklardan motor tokini marta kamaytiruvchi va qarshiliklar quyidagicha aniqlanadi:
; (11.18)
, (11.19)
bunda – motorning ishga tushirish tokini m marta kamaytirish uchun kerak bo‘lgan to‘la qarshilik;


– motorning aktiv va induktiv ichki qarshiliklari.
SHunga o‘xshash, ishga tushirish momentini n marta kamaytirsh uchun kerak bo‘lgan tashqi va qarshiliklari quyidagicha aniqlanadi:

11.10­rasm. Qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron motorni: a-aktiv R, b- induktiv X qarshiliklar vositasida ishga tushirish sxemalari.


, . (11.20)
Salt ish rejimida yoki kichik yuklama bilan ishga tushiriladigan katta quvvatli va past kuchlanishli motorlarning ni kamaytirish maqsadida aktiv qarshiligidan, yuqori kuchlanishli motorlarda esa induktiv qarshiligi (reaktor) dan foydalaniladi. Motorning ishga tushirish tokini chegaralamay, faqat momentinini kamaytirish lozim bo‘lsa, statorning bir fazasiga ni kiritish kifoya. Bu oddiy va tejamli usulni kichik va o‘rta quvvatli stanok, kran va transport mexanizmlaridagi motorlarda qo‘llash tavsiya qilinadi.


Bir fazali asinxron motorlar - Ma’lumki, ishlab turgan uch fazali asinxron motorning bir fazasi elektr tarmog‘idan ajralib qolsa ham, u o‘z ishini bir fazali rejimda davom ettiraveradi. Bunda uniing quvvati uch fazada ishlagandagi quvvatining taxminan 50-60% ini tashkil qiladi. Ammo to‘xtab turgan uch fazali motorni bir fazali rejimda ishga tushirib bo‘lmaydi.
Bir fazali motorlarni ishga tushirish - oddiy bir fazali, ya’ni statoriga birgina chulg‘am o‘rnatilgan, rotori esa qisqa tutashtirilgan chulg‘amga ega bo‘lgan motorni ishga tushirish uchun dastavval, uni tashqi kuch bilan biror