Arxitekturaviy kompozitsiya asoslari

3-klauzura.
MURAKKAB UNSURLARDAN IBORAT ODDIY 
M ETRIK QATOR
0 ‘lchamlari bir xil b o ‘lgan oddiy unsulardan murakkab unsur yasala­
di. Bir xil murakkab unsurlardan teng oraliqli oddiy metrik qator tuziladi. 
Qatorni odamga qiyos qilinadi. 1:50, 1:100, 1:200 kabi masshtab olinishi 
mumkin.
Vazifa uchun kerak boMadigan narsalar oldingi klauzuralardagidek, biroq 
unsurlar soni ko‘proq olinadi.
4-klauzura.
M ETR IK QATORNI CHEKLASH
Bir necha oddiy yoki murakkab metrik qatordan iborat bo‘lgan kom- 
pozitsion etyud tuziladi. Kompozitsiyaning asosiy shartlari qatorning 
cheklanganligi, ya’ni yakunlaganligi, planshetda muvozanatda boMishi, 
qatordagi shakllarning boyligi, yechimning betakrorligi hamda obrazga, 
tasawurga undashidan iboratdir.
Vazifa uchun kerak bo'lgan narsalar amalga oshiriladigan yechimga 
bog‘liq.
1-vazifa.
M ETRLI KOM POZITSIYA
Badiiy vositalari asosan metrdan tashkil topgan kompozitsiya tuziladi. 
Tekislikda yoki hajmiy holatda — maketda bajarilishi mumkin. Naqsh yoki 
o ‘ymakorlik asarlari tariqasida hal etishga ruxsat etiladi. Vazifani baholashda 
ishning betakrorligiga, m aket qanchalik sarishta (aniqlik bilan bajarilganli- 
giga) e ’tibor beriladi.
5-klauzura.
0 ‘ZGARUVCHAN ORALIQLI RITM IK 
Q A T O R - GORIZONTAL RITM
Ritmik qator bir xil unsunlardan kattalashib (kichiklashib) boruvchi 
oraliq bilan (gorizontal ritm) quriladi. Agar ritmik qator bir xil unsurlar-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

dan tashkil topib kattalashib yoki kichiklashib boruvchi oraliq hosil bo‘Isa, 
bund ay ritm 
gorizontal ritm
deyiladi. Vazifa hajmlarsiz topshirilishi mumkin. 
Unday holda maket asosida unsurlarning o'rinlari belgilanadi.
Vazifa uchun kerak bo'ladigan narsalar: 20x40x1 sm o ‘lchamli maket 
asosi, 1x3x7 sm o ‘lchamli 7-9 ta parallelepiped, tush, reysfeder.