Arshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

Markaziy bankning funksiyalari
Ma’lumki Markaziy bankning asosiy maqsadi mamlakat milliy valyutasining barqarorligini taminlashdan iborat .Ular ushbu vazifani bajarish uchun qator funksiyalarni bajaradi ushbu funksiya va vazifalar davlatning Markaziy bank tug’risidagi qonunida belgilab quyiladi .Sanoati rivojlangan shaharlarda Markaziy banklar asosan turta funksiyani bajaradi :

• 
  banknotalar emissiyasi ;
  
• 
  pul-kredit munosabatlarini tartibga solish ;
  
• 
  banklarning banki ;
  
• 
  hukumat banki .
  

Banknotalarni emissuya qilish-markaziy bankning eng asosiy va dastlapki funksiyalardan biri hisoblanadi .Ma’lumki muomiladagi pul massasi hajmini oshirish yoki kamaytirish aynan Markaziy bankning bankotlarini emssiya qilish funksiyasi bilan bog’liq bulib, uning hajmi iqtisodiyotdagi pul massasining hajmi bilan belgilanadi. Yani iqtisodiytda pul massasi va tavar massasi o’rtasidagi o’zaro bog’lig’likni taminlashi milliy valyutaning barqarorligi va to’lov qobiliyatining mustahkamligiga bevosita va bilvosita tasir qiladi.
Markaziy bankning pul-kredit munoabatlarni tartibga solish funksiyasining sosiy maqsadi milliy valyutaning barqarorligini taminlashga qaratilgan bo’lib ushbu funksiya qator pul-kredit instrumentlari orqli amalga oshadi.
Ushbu instrumentlr sifatida

1. 
   tijorat banklariga nisbatan o’rnatilgan majburiy zaxira sifati;
   
2. 
   tijorat banklarni ayta moliyalash siyosati (hisob stavkasi) ;
   
3. 
   ochiq bozordagi siyosati;
   
4. 
   valyuta va dipozit siyosatlarni keltirish maqsadga muvofiq.
   

Markaziy bank banklarning banki sifatida mamlakatlarning barcha kredit muassasalariga litsenziya beradi va ularni qaytarib oladi shuningdek tegishli iqtisodiy meyorlar asosida kredit muasasalari faoliyatini tartibga solib ularning ustidan tegishli nazoratni amalga oshiradi.
Markaziy bank hukumatning banki funksiyasini bajarishda asosiy etibor hukumatning oltin va valyuta zaxiralarni saqlash va ularni tasarruf qilish moliyaviy yordamini (kredit) berishga qaratilgan.
Xulosa qilib aytganda Markaziy banklarning vujudga kelishi va ularning faoliyatini tashkil etilishi ijtimoiy-iqtisodiy jarayon bo’lib dastlabki Markaziy bank tijorat banklari bazasida tashkil topgan ularning faoliyati va bajaradigan funksiyalari doimiy ravishda takomillashib kelmoqda.