Arnawli bilimlendiriw ministrligi

II. Fizika bólimlerine baylanıslı máseleler sheshiw.
2.1. Mexanika
Tuwrı sızıqlı teń ólshewli qozǵalısta qozǵalıs tezligi turaqlı ϑ = const bolıp, tezleniw a=0 nolge teń boladı hám qozǵalıs teńlemesi S = ϑ t kórinisinde jazıladı.
Teń ólshewsiz qozǵalısta qozǵalıs tezligi waqıttıń ótiwi menen ózgeredi biraq, tezleniw a = const ózgermeydi ham tezleriw formulası menen anıqlanadı.
b) Tuwrı sızıqlı teńtezleniwshi qozǵalısta ϑ > ϑ₀ , a > 0 bolıp, tezlik hám
orınawıstırıwlar

túrinde jazıladı.
Teńtezleniwshi qozǵalısta tezlik vektorı baǵıtı menen tezleniw vektorı baǵıtı baǵıtlas boladı.
v) Tuwrısızıqlı teńásteleniwshi qozǵalısta ϑ < ϑ₀ , a < 0

boladı. Teń ásteleniwshi qozǵalısta tezlik vektorı baǵıtı menen tezleniw vektorı baǵıtı qarama-qarsı boladı.
Dene aldın t₁ waqıt baslanǵısh tezliksiz a₁ tezleniw menen, keyin t₂ waqıtta a₂ tezleniw menen, sońınan t₃ waqıt a₃ tezleniw menen qozǵalǵan bolsa, onıń qozǵalıs aqırındaǵı bir zamatlıq tezligin, basıp ótken jolın hám usı waqıt intervalındaǵı ortasha tezligin tabıń?

Qozǵalıs aqırındaǵı bir zamatlıq tezligi:

basıp ótken jolı:

hám ortasha tezligi:

formulaları boyınsha tabıladı.



2.2. Iymek sızıqlı qozǵalıs (Sheńber boyınsha qozǵalıs)
Teń ólshewli sheńber boyınsha qozǵalısta tezlik vektorı baǵıtı tezleniw vektorı baǵıtı menen perpendikulyar boladı. Tezlik vektorı baǵıtı qozǵalıs baǵıtına urınba baǵıtta baǵıtlanadı.
Eger dene A tochkasınan B tochkasına múyeshin jasap burılsa, onda boladı. Tezlik vektorı orınawıstırıw vektorınan waqıt boyınsha alınǵan birinshi tártipli tuwındıga teń.


bul jerde awısıw múyeshi bolsa, onnan waqıt boyınsha alınǵan birinshi tuwındı burılıw múyeshi tezligine

ǵa teń boladı.

Deneniń sızıqlı tezligi menen múyeshlik tezligi arasındaǵı baylanıs kelip shıǵadı.
a_τ -tangencial' tezleniw qozǵalıs baǵıtına urınba baǵıtta bolıp, sızıqlı tezlik baǵıtı τ birlik vektorı boyınsha baǵıtlanadı.
a_n -normal' tezleniw yamasa orayǵa umtılıwshı tezleniw radius vektorı boyınsha, n-normal' qurawshı baǵıtı boyınsha baǵıtlanadı.
Máseleler sheshiw oqıw protsessiniń ajıralmas bólegi bolıp esaplanadı. Fizikada teoriyalıń rolin tereńirek túsindiriw, fizikanı oqıtıwdıń dáslepki basqıshındaģı bir qatar áhmiyetli máselelerdi sheshiwge járdemlesedi.