Архегонийли ва гулли ўсимликлар бўйича амалий машғулотлар

Nazorat savollari 
1.
Nilufardoshlar oilasiga mansub o‘simliklar qaysi 
muhitda o‘sishga moslashgan? 
2.
Oila vakillari hayotiy shakliga ko‘ra qanday 
o‘simliklar hisoblanadi? 
3.
Oq nilufar o‘simligining gul qismlari nechtadan 
bo‘lib gul o‘rnida joylashgan? 
4.
Urug`chi nechta meva bargchaning qo‘shilishidan 
hosil bo‘lgan? 

---

56 
MAVZU
:
 Ayiqtovondoshlar va ko‘knoridoshlar oilasi 
 

O‘rganilayotgan vakilning sistematik o‘rni 

Ayiqtovonkabilar ajdodchasi –Ranunculidae

Ayiqtovonnamolar qabilasi – Ranunculales 

Ayiqtovondoshlar oilasi – Ranunculaceae
Vakillari:
1. Oq parpi – Aconitum talassicum 
2. Sharq iloncho‘pi – Clematis orientalis 
3. Ekma sedana – Nigella sativa 
4. Isfarak – Delphinium barbatum.
5. O‘rmalovchi ayiqtovon – Ranunculus repens (14-rasm) 
 
Mavzuning maqsadi: 
Oilalarga mansub o‘simlik-
larning anatomo-morfologik tuzilishini, ko‘payishini, 
turlar sonini, tarqalishi va ekologiyasini, tizimda tutgan 
o‘rnini, muhim vakillarining ilmiy (lotincha) nomlarini 
va ahamiyatini o‘rganish. 
Kerakli jihozlar
: gerbariylar, o‘simliklar aniqla-
gichi, rasmlar, jadvallar, fiksatsiya qilingan gullar, 
mevalar, lupa, pintset, preporval nina va boshqalar. 
Nazariy tushuncha: 
Ayiqtovondoshlar oilasi 50 
turkum, 2000 turni birlashtirib, asosan ko‘p yillik va 
bir yillik o‘tlar, ba`zan chala butalar yoki lianasimon 
o‘simliklardan iborat. Oila vakillarining barglari oddiy, 
bo‘laklarga bo‘lingan, poyada ketma-ket joylashgan. 
Gullari to‘g‘ri va noto‘g‘ri, gulqo‘rg‘oni oddiy va qo‘sh 
gulqo‘rg‘onli, ya`ni kosacha va gultojibarglarga ega. 
Changchi va urug‘chilar soni cheksiz. Tugunchasi 
ustki. Gul qismlari ketma-ket, halqasimon bo‘lib 
joylashgan. Mevasi bargakcha, to‘p bargak, yong‘oqcha 
ba`zan rezavor meva yoki ko‘sakcha. 
Ahamiyati: 
Bu oila o‘simliklari tarkibida alkaloid-
lar, glikazidlar, saponinlar bo‘lib, zaharli o‘tlar 
hisoblanadi. Tibbiyotda ulardan dori tayyorlashda 
foydalaniladi. 

---

57