Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

⁹⁷1vys1.- R. 109-113

54

«aksil partizan urushi»; uni tashkiliy jihatdan qayta tashkil eting, shunda yirik harbiy tuzilmalar qo`mondonlari amerikalik maslahatchilarning buyruqlarini Saygondagi bosh shtab bilan qo`shimcha muvofiqlashtirishsiz bajarsin. Ikkinchidan, Janubiy Vetnamga tropik iqlim va landshaftda qo`zg`olonlarga qarshi urushlar olib borish uchun o`qitilgan 10 000 kishigacha bo`lgan Amerika maxsus kuchlarining yangi kontingentlarini qo`shimcha ravishda yuborish; amerikalik maslahatchilar sonini sezilarli darajada oshirish; havodan razvedka qilish kabi maxsus vazifalarni bajarish uchun AQSH harbiy kontingentlaridan, ayniqsa havo kuchlaridan foydalanish98.
Vetnamdagi inqiroz, deydi general Teylor, faqat Amerika harbiy kuchlarining aralashuvi yoki hech bo`lmaganda quruqlikdagi operatsiyalarda foydalanish orqali hal qilinishi mumkin. «Ochig`ini aytsam, agar biz bu qadamni tashlamasak, Janubiy Vetnamni qutqarish yo`lini ko`rmayapman», dedi u. Uchinchidan, siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni amalga oshirish, Diem «hukumati» ga ko`proq vakillik qiyofasini berish, «de-fakto Diem boshqaruv usullarini o`zgartirish va rejim va xalq o`rtasidagi tafovutni asta-sekin qisqartirish»100.
V. Rostouning tavsiyalariga kelsak, bundan ham ekstremal usullar tarafdori bo`lib, u «ishchi kuchi va texnikaning kirib kelishini» to`xtatish uchun «Shimoliy Vetnamga qarshi o`ch olish siyosatini» olib borishni talab qildi. Ushbu turdagi «qasos» Xayfon portini dengiz blokadasi, AQSh 7-floti kemalarining DRVga qarshi harbiy operatsiyalarida ishtirok etishi va uning strategik ob`ektlarini ommaviy bombardimon qilishni o`z ichiga oladi.

⁹⁸Straue1, RegDacop Rarege, II. – R. 86

⁹⁹1Y& – R. 92

^yuz1N<1. – R. 95

55

Bunday tavsiyalarning amalga oshirilishi jahon hamjamiyatining noroziligiga sabab bo`lishini anglab, Kennedi qo`shin yuborish qarorini keyinga qoldirishga majbur qildi. O`zining ishonchli odami Artur Shlesinger bilan suhbatda prezident Vetnamga harbiy kontingent yuborishni alkogolning birinchi qultumiga qiyosladi. U Shlesingerga «qo`shinlar u erga kiradi ... keyin ular bizga aytadilar:
ko`proq yuboring. Bu ichimlik kabi – bir qultum oling, buni qiling va
~ 101ikkinchi» .
Kennedi aralashuvni yashirin qo`poruvchilik, yashirin urush usullari yordamida amalga oshirishni ma’qul ko`rdi. Bu «Kennedi Janubiy Vetnamning kommunizm quchog`iga siljishini to`xtatish uchun nimadir qilishiga to`g`ri keldi, lekin Osiyo qitʼasida urush ehtimoli uni qo`rqitdi»102 bilan izohlandi.
Oxir-oqibat, u qarorni keyinga qoldirdi, lekin tez orada MakNamara va Ruskdan qo`shinlarni kiritish masalasini «o`rganish kerak» degan tavsiyani oldi.
Ushbu fikrlardan kelib chiqqan holda Amerika ma`muriyati 18 oy ichida Janubiy Vyetnamni, asosan, Saygon rejimi qo`shinlari tomonidan «tinchlantirish» ni nazarda tutgan Staley-Teylor rejasini amalga oshirishga kirishdi. Ushbu reja tarafdorlari unga Janubiy Vetnamni «tinchlashtirish» dan keyin Diem qo`shinlarining DRV hududiga bostirib kirishini nazarda tutgan maxfiy bo`limni kiritishni talab qilishdi. Saygonda ushbu harakatga tayyorgarlik ko`rish uchun amerikalik maslahatchilar va instruktorlar qo`mondonligi ostida Shimoliy Vetnamda yashirin operatsiyalarni o`tkazish vazifasi bo`lgan birinchi ishchi guruhi tuzildi. AQShning Janubiy Vetnamning ichki ishlariga aralashuvi dasturi to`liq va yakuniy shaklda shakllantirildi.
<sup>.0</sup>`O`sha yerda-P. 117

102.