Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

¹⁰⁸ Shu yerda

58

«Inqilobiy ishchilarning shaxsiy partiyasi», aslida siyosiy razvedka xizmati edi. Uning butun mamlakat bo`ylab, ma`muriyat va qurolli kuchlarning turli qismlarida tarqalgan 70 000 maxfiy agentlari hukumatga hech bo`lmaganda rejimdan noroziligini bildirgan har qanday odamni ovlashga yordam berdi.
1961 yil oktyabr oyida o`simliklarni yo`q qilish uchun kimyoviy va biologik vositalardan foydalanish dasturi boshlandi. Gerbitsidlar va defoliantlar yordamida o`rmonning barglari, ekinlar va barcha o`simliklar yo`q qilindi. Odamlar ham azob chekishdi. Amalda, odamlar va o`simliklarni gerbitsidlar va defoliantlar ta’siridan himoya qilish uchun tasdiqlangan vositalar mavjud emas. Noyabr oyida odatda qo`shinlarni tashish uchun ishlatiladigan oltita C-123 transport samolyoti Janubiy Vetnamga etib keldi va gerbitsidlarni purkash uchun maxsus tanklar bilan jihozlangan. Ushbu samolyotlarning har biri 4500 kg preparatni ko`tarishi mumkin edi, bu 120 gektardan ortiq o`simliklarni qayta ishlash uchun etarli. 1961 yil noyabr va dekabr oylarida atigi 60 marta va 1962 yil davomida 107 marta navbatma-navbat amalga oshirildi. Bu yillarda defoliant dasturi eksperimental hisoblangan. Biroq, keyingi yillarda defoliantlardan foydalanishga yiliga kamida 60 million dollar sarflangan109. Defoliant dasturini amalga oshirishning asosiy ahamiyati dushmanni o`rmonda yashirinish imkoniyatidan mahrum qilish va Vetkongni oziq-ovqat bilan ta’minlashni murakkablashtirishdir, deb ta’kidlash uchun barcha asoslar mavjud.
Shuningdek, Vetnamda sodir etilgan harbiy jinoyatlarni tergov qilish bo`yicha B.Rassel tribunalining materiallarida Vetnamda to`g`ridan-to`g`ri oziq-ovqat ishlab chiqarish uchun mo`ljallanmagan ekinlarni yo`q qiladigan defoliantlar va gerbitsidlar keng qo`llanilganligi haqida dalillar mavjud.

¹⁰⁹ Romashkin PS Dunyo va insoniyatga qarshi jinoyatlar. – M. 1967. – S. 9

59

1956 yilda chiqarilgan Amerika armiyasi uchun rasmiy qo`llanmada mustahkamlangan, armiya sof harbiy maqsadlarga erishish zaruratidan ortiq zo`ravonlikka murojaat qilmasligini ko`rsatadigan tegishli printsipni chetlab o`tib, armiyaga ta`minot110.
Amerikaning kommunistlarni bostirishga urinishlariga qaramay
Janubiy Vetnam, 1961 yil oxiriga kelib ular barcha jabhalarda ishonch bilan oldinga siljishdi.
1962 yilda Janubiy Vetnam urushi mayatnik boshqa tomonga burilib ketdi. Qo`shma Shtatlar hukumati va qurolli kuchlariga ko`rsatilayotgan yordam o`z samarasini bera boshladi. Eng muhimi, 1962 yilda kuchlarning moslashuviga Qo`shma Shtatlardan yuborilgan vertolyot kompaniyalari ta’sir ko`rsatdi. Ular Vetnam Respublikasi armiyasining bo`linmalariga «havo harakatchanligini» berib, harbiy harakatlar xarakterini butunlay o`zgartirdi111. Yangi texnologiyaning kutilmagan ko`rinishi Vetkongni hayratda qoldirdi. Vertolyot bo`linmalarining harakatlari shunchalik muvaffaqiyatli bo`ldiki, 1962 yil boshida ular ARVga Vetkong kuchlarini mag`lub etishga yordam berishdi. Amaliyotlar o`t o`chirish uchun og`ir transport va jangovar vertolyotlardan foydalanmasdan amalga oshirildi. Muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo`lgan barcha tarkibiy qismlar – yagona rahbarlik, maxsus o`qitilgan xodimlar, tegishli o`q otish kuchi va razvedka etishmadi.
Shu bilan birga, vertolyot operatsiyalari muvaffaqiyatli o`tdi, chunki harbiy «yangiliklar» Vetkongni hayratda qoldirdi. Ular darhol o`zlarini yo`naltira olmadilar va vertolyot qo`nishiga qarshi turish uchun tegishli texnikani ishlab chiqdilar. 1962 yil boshida kommunistlar qandaydir ko`rsatmalar ishlab chiqdilar. Ko`rsatmalardan birida shunday deyilgan: