Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

⁸⁷ Grinevskiy N.B. AQSh Markaziy razvedka boshqarmasi: Davlat terrorizmi. – M. 1987. – S. 215

48

nazorat qiladi, kuchayadi va Diemning pozitsiyasi tobora ko`proq barqarorligini yo`qotadi.
Amerika elchisiichidaSaygonda E. Debrow Davlat departamentiga Diemning o`sib borayotgan nopokligi AQShning kommunistlarga qarshi kurashdagi pozitsiyasini zaiflashtirayotgani va ma`muriyat yangi rahbarlarni qidirishni boshlash zarurati bilan duch kelishi mumkinligi haqida xabar berdi. Vashingtonning Diemga munosabati larzaga keldi.
Mamlakatda muhim ijtimoiy-siyosiy yordamga ega bo`lmagan Saygon rejimi inqirozining chuqurlashishi bilan Amerikaning Vyetnam ichki ishlariga aralashuvi ko`lami tobora kengayib bordi. Birgina prezidentligining birinchi yilida Kennedi Vetnam muammolarini muhokama qilish bo`yicha 50 ga yaqin uchrashuvlar o`tkazdi, unda Davlat departamenti, Pentagon, Markaziy razvedka boshqarmasining yetakchi arboblari, shuningdek, u erda manfaatdor bo`lgan xususiy korporatsiyalar vakillari ishtirok etdi. Ular ishlab chiqqan dastur Janubiy Vetnamda aholining o`z hukmdorlariga bo`lgan ishonchini tiklashga qaratilgan muayyan harbiy va ijtimoiy tadbirlarni amalga oshirishni o`z ichiga olgan.
Mamlakatdagi iqtisodiy vaziyatni qandaydir tarzda barqarorlashtirish uchun Qo`shma Shtatlar 1961 yil mart oyida Diem rejimiga oziq-ovqat va boshqa qishloq xo`jaligi tovarlari ko`rinishida yordam ko`rsatdi. AQShning Janubiy Vyetnamdagi harbiy pozitsiyasini mustahkamlash choralari ko`rildi. Shunday qilib, mart oyida Kennedi Birlashgan shtab boshliqlari rejasini tasdiqladi, unga ko`ra «issiq urush» rahbariyati AQSh harbiy qo`mondonligi qo`liga o`tdi. Shu bilan

⁸⁸ Kecha Vetnam, Laos, Kampuchiya. Bugun Grenada, Livan. Ertaga... AQSH imperializmining jinoyatlari davom etmoqda. – 66-bet

49

suveren davlatning ichki ishlariga ochiq aralashishga ruxsat berildi.
1961 yil aprel oyining oxiri – may oyining boshlarida Milliy xavfsizlik kengashining yopiq majlislarida Janubiy Vetnamni «yumshtirish»ning «cheklangan» dasturi qabul qilindi. U qo`g`irchoq armiyani tayyorlash va partizanlarga qarshi kurashni kuchaytirish uchun u erga qo`shimcha amerikalik maslahatchilar va instruktorlarni yuborishni nazarda tutgan. AQShning Diem hukumatiga to`g`ridan-to`g`ri harbiy yordami miqdori oshdi. Shuningdek, «fuqarolik gvardiyasi»ni o`z tarkibiga harbiylashtirilgan «o`zini-o`zi mudofaa bo`linmalari»ni kiritish, mahalliy harbiy tuzilmalarni qo`zg`olonga qarshi kurash taktikasiga o`rgatish va partizan tuzilmalari zonalari va orqasida tizimli razvedka ishlarini olib borish orqali qayta tashkil etish rejalashtirilgan edi.
Shunday qilib, AQSHning Janubiy Vyetnamdagi mavqeini mustahkamlashga qo`g`irchoq rejim o`zining mavjudligi uchun qarzdor bo`lgan ularning «beg`araz» harbiy va iqtisodiy yordami xizmat qildi. U Amerika Qo`shma Shtatlarining ittifoqchisi bo`lgan kuchli armiyani yaratish maqsadini ko`zlagan. Janubiy Vyetnam armiyasi «aksilpartizan urushi» ehtiyojlariga muvofiq qayta tashkil etildi.
Kennedi prezidentligining boshidanoq Amerika qo`shinlarining Vetnamga yuborilishi to`siq bo`ldi. Qo`shma Shtatlar Diem va uning hukumatiga iqtisodiy va harbiy yordam ko`rsatdi, lekin u erga harbiy kontingent yuborishga jur`at eta olmadi. Bu yo`nalishda birinchi qadam qo`yildi
1961 yil 20 aprel, Kennedi Janubiy Vetnamni qanday qutqarish kerakligini aniqlash uchun idoralararo ishchi guruhni tayinlaganida. Tavsiyalardan biri sifatida bir guruh mutaxassislar «... Janubiy Vetnamga AQSh quruqlikdagi kuchlarining kichik kontingentini yuborish ...» ni taklif qilishdi.