Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

⁷⁹ Pentagon RaregB. – R. 3,15-16

42

kommunikatsiyalar, neft omborlari va sanoat korxonalarini yo`q qilish vazifasi qo`yildi. Shu bilan birga, Xanoyda Markaziy razvedka boshqarmasi tomonidan to`qib chiqarilgan, Vyetnamning chap demokratik tashkilotlari frontiga tegishli bo`lgan «qora varaqalar» ni ommaviy tarqatishni o`z ichiga olgan «psixologik urush» rejasi amalga oshirildi. Ular 1954 yil oktyabr oyida kuchga kirishi kerak bo`lgan va aholining turli qatlamlarining mulkiy holatiga ta’sir ko`rsatadigan «yangi ma`muriy qoidalar» bilan shug`ullangan. Varaqalarning maqsadi mamlakatda vahima qo`zg`atish, pul-kredit tizimini buzish, mamlakat janubiga qochqinlar oqimini keltirib chiqarish, ya`ni yosh inqilobiy hukumat asoslarini buzish va beqarorlashtirish edi.
^1955-yil 26-oktabrda tashkil etilgan
AQSh hukumati tomonidan tan olingan «Vyetnam Respublikasi». Oldindan rejalashtirilgan referendum Ngo Dinh Diemga imperator Bao Dayni hokimiyatdan chetlatishga va o`zini yagona diktator sifatida ko`rsatishga yordam berdi. Rasmiy maʼlumotlarga ko`ra, saylovchilarning 98 foizi Ngo Dinh Diemga ovoz bergan. Polkovnik Lansdeyl saylov kampaniyasiga tayyorgarlik ko`rish va uni o`tkazishda muhim rol o`ynadi. 1956 yil 28 aprelda frantsuzlar Shimoliy Vetnamni tark etishdi.
1956 yilda AQSh tomonidan qo`llab-quvvatlangan Diem ushlab turishdan bosh tortdi
Jeneva kelishuvlarida nazarda tutilgan saylovlar natijasida
Shimoliy va Janubning birlashishi sodir bo`lishi kerak edi. U bu saylovda Xo Chi Min g`alaba qozonishini va birlashgan Vetnamga kommunistlar rahbarlik qilishini bilar edi. Hatto prezident Eyzenxauer ham «Men Indochina bo`yicha qanday mutaxassis bilan maslahatlashsam ham, hamma tan oldi ... aholining 80 foizi o`z ovozlarini kommunistlar va ularning rahbari Xo Chi Minga berishini» tan oldi. 80

⁸⁰ Eisenhower DD Chang uchun mandati: 1953-1956. Doubleday and Company, Inc. – NY 1963.-P.372

43

Shunday qilib, Jeneva kelishuvlari buzildi, rejalashtirilgan saylovlar va keyinchalik mamlakatni birlashtirishga barham berildi, 17-parallel ikki davlat o`rtasidagi chegaraga aylandi.
Amerika Qo`shma Shtatlari Janubiy Vetnam hududida harbiy-strategik qurilishni jadallik bilan joylashtirdi: aerodromlar, harbiylar. ­
dengiz bazalari, yangi strategik yo`llar. Saygon rejimini Qo`shma Shtatlar va Janubi-Sharqiy Osiyo uchun harbiy-siyosiy bazaga aylantirishning universal vositasi Amerika yordam dasturi edi.
«AQShning Janubiy Vyetnamga harbiy va iqtisodiy yordami» ma`lumotnomasidan ma`lum bo`lishicha, 1954 yildan 1960 yil mayigacha Qo`shma Shtatlar Janubiy Vyetnamga iqtisodiy «yordam» uchun 2 milliard dollardan ortiq mablag` sarflagan. AQSH maʼmuriyati 1956-moliya yilida to`g`ridan-to`g`ri harbiy yordam ko`rsatishni boshlaydi. Saygon armiyasini tayyorlash bilan shug`ullanadigan harbiy maslahatchilar soni sezilarli darajada oshdi (agar boshida ular 500 ta bo`lsa, 1961 yilga kelib ular allaqachon 4000 taga etdi). Rejimning jazo apparati mustahkamlandi. Maxfiy politsiya xodimlari 1958 yilda 600 ming kishiga, «rasmiy» – 45 mingga yetkazildi.Qamoqxonalar va kontslagerlar soni ko`paydi. Kommunistlarni «fosh qilish» va «yo`q qilish» bo`yicha tizimli kampaniyalar, hududni tarash operatsiyalari, yig`ilishlar, majburan ko`chirish va vatanparvarlarni qirg`in qilish ishlari olib borildi.
Shunday qilib, Janubiy Vetnamdagi iqtisodiy, harbiy va siyosiy rahbarlik Parijdan Vashingtonga o`tdi. Vashington tomonidan bir necha yil davomida e`lon qilingan ehtiyoj o`rniga 81 82