Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

⁷² Summers H. Strategiya haqida. Vetnam urushining tanqidiy tahlili. – NY 1984. – B. 92

⁷³ Shu yerda. – 219-bet



oddiy harbiy tarmoqlar – yaxlit armiya bo`lib, bu o`z navbatida harbiylarning mamlakat siyosiy jarayonidagi rolini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin»74.
Natijada, Qo`shma Shtatlar nafaqat atom qurolidan foydalanishga jur`at etmadi, balki harbiylarning dalillarini inobatga olgan holda, Dien Bien Phu yaqinida Frantsiyani qo`llab-quvvatlamadi. Voqea joyida tekshiruv o`tkazgan harbiy guruh katta muhandislik va boshqa ishlar talab qilinishini, buning uchun vaqt yo`qligini aytdi. Partizanlar urushiga tayyor emasligi yaqqol ko`rinib turardi. General Ridgveyning hisoboti, eng muhimi, qasos olish qo`rquvi AQSh hukumatini bu sarguzashtga aralashmaslikka ishontirdi75. 7-may kuni, 55 kunlik qamaldan so`ng, DRV qo`shinlari Dien Bien Phuni egallab olishdi. Natijada fransuzlar o`z imperiyasini, kommunistlar esa o`z davlatiga ega bo`ldilar.
1954 yil 8 mayda Jenevada Vetnam muammolarini muhokama qilish boshlandi. Vetnamdagi urushni tinch yo`l bilan hal etish to`g`risida bitim qabul qilindi, Vyetnam xalqining mustaqillik, suverenitet, hududiy yaxlitlik va o`z taqdirini o`zi belgilash huquqi tan olindi. 1956 yil iyun oyida rejalashtirilgan mamlakatdagi saylovlar oldidan Vetnam 17-parallel bo`ylab demarkatsiya chizig`i bilan ikki qismga bo`lingan. Urushayotgan qo`shinlar 17-paralleldan shimol va janubga tarqaldi. Mamlakatni birlashtirishdan oldin shimoliy zonada ma`muriy funktsiyalar Xo Shi Min boshchiligidagi vetnam vatanparvarlariga, janubiy zonada esa Frantsiyaga yuklangan. Mamlakatning bo`linishi faqat Vetnam birligini ta’minlashi kerak bo`lgan saylovlar o`tkazilgunga qadar saqlanib qolishi kerak edi. Vetnamga yangi qurollar va qo`shinlarni olib kirish, bazalar va bloklar yaratish taqiqlandi.
Jenevada «kuchli pozitsiyadan» chiqish rejasini amalga oshira olmagan AQSh delegatsiyasi imzolagan vakolatlarga qo`shilmadi.