Aqliy va jismoniy rivojlanishida muammosi bo’lgan bolalar

Abilitatsiya- (lot. Habilitat – rus.сделать способным) bolaning individual xususiyatlari va sog’lig’i holatidan kelib chiqqan holda uning maksimal darajada moslashuvga erishilgan , bolaning yoki oilalarning yangi ijtimoiy, psixik, jismoiy resurslarni shakllantirishga yoki mavjudlarni kuchaytirishga yo’naltirilgan hamda bolaning rivojlanishi jarayoniga ilk aralashuv asosida ko’rilgan majmuaviy xizmatlar. Abilitatsiya termini odatda rivojlanishida o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lgan va tang holatda qolgan oilaga nisbatan qo’llaniladi.

Adaptatsiya - lot. Adapta- moslashtiraman, muvofiqlashtiraman so’zidan olingan bo’lib, quyidagilarni bildiradi: 1. Organzimlarning yashash sharoitlariga moslashishi; 2. Analizatorlar sezuvchanligining o’zgarishi. Kuchli taassurotdan kuchsiz taassurotga o’tganda, sezuvchanlik asta sekin oshadi, taassurotning kuchayishi esa sezuvchanlikni pasayishiga olib keladi. Adaptatsiya ko’rish jarayonida, hid bilish, maza-tam, haroratni sezish jarayonlarida kuzatiladi. Adaptatsiyada nerv tizimning markaziy va periferik mexanizmlari ishtirok etadi. Xar bir kishining moslashish imkoniyati uning irsiyati, yoshi, sog’ligi va qay darajada mashqlana olganligiga bog’liq bo’ladi. Masalan, operatsiyadan keyin ham rinolaliyali bolalarda ovoz manqalangan, nutq noaniq bo’ladi. Nutqni tuzatish uchun uzoq va muntazam logopedik mashqlar talab etilad. Shuningdek, operatsiyadan so’ng eshitishi koxlear implantatsiya yo’li bilan tiklangan bolaning nutqini rivojlantirish, atrofdagilar nutqini idrok etishga o’rgatish borasida surdopedogogik yordam zarur hisoblanadi. Mashqlar bilan muntazam shugullanish, mexnat qilish va dam olish tartibini yo’lga qo’yish, organizmni chiniqtirish adaptatsiya diapozonini kengaytiribgina qolmay, mavjud adaptiv jarayonlarini ham yaxshilaydi. Shuning uchun turli yo’llar bilan organizmni chiniqtirish, kasalik va oqibatlarning oldini olish muhim ahamiyat kasb etadi.