Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

4.1-jadval 
Dunyo aholisi tabiiy harakatining ko‗rsatkichlari
(
har1000 aholiga nisbatan, 2017 yil.) 
Mintaqalar 
Tug‗ilish 
o‗lim 
Tabiiy 
ko‗payish 
Mexanik 
ko‗payish 
Butun dunyo
20 
8 
12 
0 
Afrika
35 
9 
26 
-1 
Amerika
15 
7 
8 
1 
Osiyo
18 
7 
11 
0 
Avstraliya 
va 
18 
7 
11 
4 

---

70 
Okeaniya 
Yevropa 
11 
11 
0,0 
2 
Rossiya 
13 
13 
0,0 
2 
O‘zbekiston 
23 
5 
18 
-1 
Manba: 
Population Refyerence Bureau. 2017. World Population Data Sheet.
 
Aholi tabiiy o‗sishining mutloq va nisbiy ko‗rsatkichlari mavjuddir. Aholi 
tabiiy o‗sishining mutloq ko‗rsatkichi tug‗ilganlar va o‗lganlar sonidagi farqda 
ifodalanadi: 
1.
 
∆Ptab=N-M 
N
-ma‘lum davrdagi tug‗ilganlar soni; 
M
-ma‘lum davrdagi o‗lganlar soni. Masalan, O‗zbekiston Respublikasida aholi 
tabiiy o‗sishini 2017 yil uchun yuqorida keltrilgan formula yordamida aniqlaymiz:
N2007 - 608,9 ming,
M2007 -137,4 ming, 
∆P2007 =608,9-137,4=471,5 ming. Demak, O‗zbekiston aholisi 2017 yilda tabiiy 
harakat asosida 471,5 mingga ko‗paygan. Aholining mutloq tabiiy o‗sishi 471,5 
ming kishini tashkil etgan.
Aholi tabiiy o‗sishini dunyo hududlari, davlatlari, alohida viloyat, tumanlari 
bo‗yicha taqqoslashda uning nisbiy ko‗rsatkichidan foydalaniladi. Mutloq 
ko‗rsatkich asosida, hududlarni taqqoslab bo‗lmaydi, chunki har bir hudud 
aholisining soni turlicha bo‗lib, ulardagi tug‗ilganlar, o‗lganlar soni ham aholi 
umumiy soniga bog‗liq bo‗ladi. Aholi tabiiy o‗sishining nisbiy ko‗rsatkichi aholi 
tabiiy o‗sish koeffitsienti (K) orqali aniqlanadi.