Антрактида режа: Географик ўрни ва тадқиқ қилиниш тарихи Геологик тузилиши ва фойдали қазилмалари

Фойдали қазилмалари. 1908 йилдаёқ бикон ётқизиқларида тошкўмир қатламлари топилган. Аммо, Антарктида кўмирининг ҳозирча иқтисодий аҳамияти йўқ, чунки кўмир конлари қирғоқдаи узоқда, Георг V Қирғоғида эса кўмирли сланецлар топилган, холос. Ғарбий Антарктидада кварц-пирит томирлари, қўрғошин, темир, мис борлиги маълум. Шаркий Антарктидада монацит, темир, марганец, олтин бор деб тахмин қилишади. Лютцов-Холм қўлтиғи қиргоғида япон тадқикотчилари уран рудаси топилганлигини маълум қилдилар. Хозирча, Ан­тарктиданинг бирон жойида ҳам фойдали қазилмалар чиқарилаётгани йўқ.


Рельефи ва муз қоплами


Муз қоплами. Антарктиданинг 99% юзаси қалин материк музлиги билан қопланган. Бу материк музлигининг умумий майдони тахминан 13,0 млн кв км ни ташкил этади. Музнинг ўртача қалинлиги 1720 м, энг қалин жойи 4300 м. Музликларнинг ҳажми тахминан 25 —30 млн куб км. Антарктида музи батамом эрийдиган бўлса, дунё океанининг сатҳи 60 м кўтарилади. Антарктикадаги материк оролларининг сони эса шубҳасиз купаяди.
Ер шаридаги ҳозирги музликларнинг майдони жиҳатдан 87 %и Антарктидададир. Муздан холи ерлар воҳа кўринишида учрайди. Аксари қутбий илмий станциялар шу воҳаларда жойлашган. Музликлар материкнинг марказий қисмидан атрофига силжиб, денгизга тушиб боради ва кўпинча синиб айсберглар ҳосил қилади. Мирний станцияси яқинида музнинг йиллик ҳаракати 30 — 40 м дан 350 — 400 м гача. Баъзи жойларда музликларнинг учлари денгизга ўнларча км кириб боради. Муз остидаги рельеф чуқур бўлган жойларда муз айниқса тез силжийди. Энг йирик музликлар Виктория Ери тоғ тизмасидадир. Бирдмор музлигининг узунлиги 180 км, эни 15 — 20 км. Бир-бирига яқин бўлган муз тиллари орасида силжимайдиган музлар — шельф музликлари ҳосил бўлган.
Антарктидада 14 та шельф музлиги бор (энг йириги Росс музлиги — 488 минг км2); бу музликларнинг умумий майдони тахминан 900 минг кв км.
Шельф музликларида пасттекисликлар (баландлиги кўпи билан 100 м)нинг ўзигахос рельефи бор. Муз текисликлардан энг каттаси — Росс музлиги Франдиядан каттароқ.

Антарктиданинг музлик ости рельефи

Рельефи. Геоморфологик хусусиятларига кўра, Антарктида Уэдделл ҳамда Росс денгизларининг жанубий қисмларини бирлаштириб турадиган чизиқ бўйлаб Шарқий Антарктида ва Ғарбий Антарктидага бўлинади.