Anorganik, analitik, fizik va kolloid kimyo kafedrasi anorganik kimyo

Atomlar davriy xossalari
Elektronlar ham to’lqin ham zarra xossaga ega bo’lgani uchun atomning aniq o’lchamini topish qiyin.Atomning absolyut chegarasini topib bo’lmaydi.Hisoblarda effektiv yoki ayni lahzadagi o’zgaruvchi atom radiusidan foydalaniladi.Atomning radiusi eng muhim kattaliklardan biridir.Atomning radiusi qancha katta bo’lsa uning tashqi elektroni shuncha bo’sh bog’langan.Davrda atomning radiusi chapdan o’ngga qarab kamayadi.Guruhlarda bo’lsa yuqoridan pastga qarab ortadi.
Ionlanish energiyasi(I).Atomdan 1 ta elektron uzib chiqarish uchun kerak bo’ladigan energiyaga ionlanish energiasi diyiladi.Davrda ionlanish energiasi chapdan o’ngga qarab ortib boradi.Guruhda yuqoridan pastga qarab ionlanish energiyasi kamayadi.
Elektonga moyillik energiyasi(E). Atomga 1 ta elektron biriktirganda ajraladigan energiyaga aytiladi. Elektronga moyillik energiyasining qiymati ionlanish energiyasiga o’xshash bo’ladi.
Elektromanfiylik(X=I+E). L.Poling taklifiga ko’ra atomning o’ziga elektron tortish xususiyatiga elektromanfiylik deyiladi. Li ning elektromanfiyligi 1 deb qabul qilingan. Ftorning nisbiy elektromanfiyligi 4,1 ga teng. Bu nisbiy elektromanfiylikni ko’rsatadi. 
12- 13 ma’ruzalar.
BIRIKMALARNING HOSIL BO’LISHIDA ATOM,ION,
KOVALENT, METALL BOG’LANISHLAR. KIMYOVIY BOG’LANISH TURLARI.
Ma’ruzaning rejasi:
1. Kimyoviy bog’lanish tabiati.
2. Kovalent bog’lanish.kovalent bog’lanish hosil qilish usullari.
3. Bog’ning yo’naluvchanligi va to’yinuvchanligi.
4. Gibridlanish nazariyasi.
5. Markaziy atomdagi bo’linmagan elektronlar juftining molekula tuzilishiga ta’siri.
6. Molekulyar orbitallar usuli.
7. Ikki atomli gomoyadroli birikmalar.
8. Ikki atomli geteroyadroli birikmalar.
9. Ion bog’lanish.Vodorod bog’lanish.Metall bog’lanish.
10. Molekuladagi o’zaro ta’sirlar.
Ajratilgan vaqt - 4 soat.
Ma’ruzaning maqsadi: Kimyoviy bog’lanish kimyo fanining nazariy asoslarini tashkil etadi. Shuning uchun ham kimyoviy bog’lanishni bilish
mutaxassislik boyicha fanlarni puxta egallashga yordam beradi. Ayniqsa dori moddalarning ta’sir qilish mexanizmini tushunish uchun mo-
lekuladagi atomlarning bog’lanish tartibini yaxshi tushunish kerak.
Adabiyotlar:
1. Q. A. Axmedov, A. T. Jalilov, Umumiy va anorganik kimyo, Tashkent,2006,390 b.
2.Ю.А. Ершов,Общая химия,М., Высшая школа,2003 г. 390 с.
3.Umumiy va anorganik kimyodan amaliy mashg’lotlar.Farmatsevtika institute talabalari uchun/ mualliflar: S.N.Aminov?R.Aristanbekov, H.R.To’xtaev va boshqalar, Toshkent,2005. 368 b.
4.N.A.Parpiyev,A.G.Muftaqov,H.R.Rahimov , Anorganik kimyo- Toshkent. ”O’zbekiston”, 2003.-428 b. 
5.N.S.Axmetov,Obshaya i neorganicheskya ximiya. Uchebnik dlya VUZov,
Vыsshaya shk. 1981. 679 s.
6.E.T.Oganesyan Neorganicheskaya ximiya. Uchebnik dlya VUZov po spe-
tsialnosti Farmatsiya.- M. Vыssh. shk. 1984. 384 s.
7.N.L.Glinka,Obshaya ximiya. Uchebnoe posobie dlya VUZov.- L.Ximiya
1980, 780 s.
8. H.R.Rahimov , Anorganik kimyo T., O’qituvchi. 1984. 422 s.
9. H.R.To’xtayev, Anorganik kimyo ma’ruzalar matni. Toshkent,2001.244 b.