Anorganik, analitik, fizik va kolloid kimyo kafedrasi anorganik kimyo

Shredinger tenglamasi
1926 y.da Ervin Shredinger kvant mexanikasida katta ahamiyatga ega bo’lgan tenglamani yaratdi.Tenglama to’lqin funksiyasi bilan elektronning fazoviy koordinatalari ,potensial energiyasi va umumiy energiya orasidagi bog’lanishni ko’rsatadi.E.Sredinger tenglamasi quyidagicha:
²  + 8²m/h² (E-U) =0
Bu yerda ² =²/x² +²/y²+ ²/z² to’lqin funksiyasini x,y.z koordinatalar bo’yicha ikkinchi tartibli hosilasi.m-elektronning massasi;E- umumiy energiya zahirasi;h-Plank doimiysi.
Kvant sonlar
Atom orbitalarni to’la tasniflash uchun kvant sonlar to’plami qabul qilingan.Kvant sonlarga: n –bosh kvant son; l-orbital kvant son;
m_l -magnit kvant son: S- spin kvant son kiradi.
1.Bosh kvant son (n) harfi bilan belgilanadi.elektronning umumiy energiya zahirasi va energetik pog’onaning nomerini ko’rsatadi.Odatda bosh kvant son butun sonlar to’plamidan iborat. Haqiqatda bosh kvant son 1 dan 7 gacha bo’lgan sonlar to’plamidan iborat.Bosh kvant son qiymati ortgan sari elektronning umumiy energiya zahirasi ortib boradi.
2. Orbital kvant son l harfi bilan belgilanadi. Orbital kvant sonining qiymati 0 dan boshlanib bosh kvant sondan bir qiymat kam qabul qiladi. l=n-1
n 1 2 3 4 5 6 
l 0 1 2 3 4 5
Belgisi s p d f g h
Orbital kvant soni elektron bulut shaklini elektron bulut o’lchamini ko’rsatadi. n=1 va l=0 yozuv elektron bulut shakli shar holatda ekanligini va elektron pog’onalar soni 1 tengligini ko’rsatadi.
3.Magnit kvant soni m harfi bilan belgilanadi. Elektron bulutlarni fazodagi vaziyatini ko’rsatadi.Magnit kvant soni qiymati orbital kvant soniga bog’liq. m=2l+1

Elektronlar	Orbital Kvant soni	Magnit kvant soni	Orbitallar Soni(ayni l uchun)
s p d f	0 1 2 3	0 +1,0,-1 +2,+1,0,-1,-2, +3,+2,+1,0,-1,-2,-3	1 3 5 7

Magnit kvant soni qiymati 0 ni qabul qilgan holda butun sonlar to’plamidan iborat. Uni qiymati  qiymatlar to’plamidan iborat bo’ladi (m=0,+1,+2,+3,+ +i).
4. Spin kvant soni s harfi bilan belgilanadi(spin- urchug’).Elektronning o’z o’qi atrofida aylanish yo’nalishini tasniflaydi. Uni qabul qiladigan qiymatlari ikkita +1|2 va – 1|2.