Anorganik, analitik, fizik va kolloid kimyo kafedrasi anorganik kimyo

I - qonun: Suyultirilgan eritmalarda eritma to’yingan bug’ bosimining nisbiy pasayishi erigan modda molyar ulushiga teng.
P_o > P  P = P_o - P
P_o - P P _o - erituvchining to’yingan bug’ bosimi
-------- = N ₁
P_o P- eritmaning to’yingan bug’ bosimi
n ₁
N ₁ = ------- N ₁ - erigan moddaning molyar ulushi
n _o  + n ₁
Ma’lumki eritmaning muzlash harorati toza erituvchinikidan
yuqori bo’ladi.
_II - qonun: . Eritma muzlash haroratining pasayishi erigan modda
molyal kontsentrasiyasiga to’g’ri proportsional.
 t _muz = k •C _m   t _muz = t ^o _muz  - t _muz
t _o muz  - toza erituvchining muzlash harorati
t _muz - eritmaning muzlash harorati
 t _muz  - muzlash haroratining pasayishi
C _m - molyal kontsentrasiya, mol/kg
k - krioskopik doimiylik, grad.kg/mol.
k ning fizik ma’nosi shundaki, u kontsentrasiyasi 1 mol/kg bo’lgan eritma muzlash haroratining pasayishini ko’rsatadi.
Har qanday suyuqlik uning to’yingan bug’ bosimi tashqi bosimga teng bo’lganda qaynaydi.
Eritma qaynash haroratining ortishi erigan modda molyal kontsenratsiyasiga to’g’ri proportsionaldir.
 t _qay = E_* C_m   t _qay = t _qay - t ^o _qay
t _qay - eritmaning qaynash harorati
t_o qay - toza erituvchining qaynash harorati
 t _qay - qaynash haroratining ortishi
E - ebulioskopik doimiylik, grad.kg/mol.
Krioskopik va ebulioskopik doimiylar faqat erituvchi tabiatigagina bog’liq kattaliklardir. Suv uchun K = 1,86; E = 0,52.
benzol uchun K = 5,12 ; E = 2,57.
Eritma muzlash haroratining pasayishini yoki qaynash haroratining ortishini o’lchab, noma’lum erigan moddaning molekulyar massasini aniqlash mumkin.
K n 
 t _muz = K _* C_m ;  t _muz  = ---------
M 
K_* m_* 1000 E _*m_*1000
M = ---------- ; M = ----------
 t _muz* q  t _qay*q 
Eritmaning eritmadagi zarrachalar soniga bog’liq xossalari ya’ni osmotik bosimi, muzlash va qaynash haroratlarining o’zgarishi uning kolligativ xossalari deyiladi.
Vant-Goff va Raul qonunlari faqat noelektrolit moddalarning eritmalarigagina qo’llaniladi. Agar eritma elektrolit moddaniki bo’lsa, elektrolitning dissotsialanishi natijasida zarrachalarning soni ortadi. Shu sababli elektrolit eritmasining osmotik bosimi, muzlash va qaynash haroratlarining o’zgarishi shunday kontsentrasiyali noelektrolit modda eritmasinikidan yuqori bo’ladi. Yqoridagi formulalarni elektrolitlar eritmasiga qo’llash uchun Vant-Goff izotonik koeffitsientni kiritdi.
P = iCRT  t_muz = i K C_m t _qay  = i E C_m
Izotonik koeffitsient elektrolit eritmasining osmotik bosimi, muzlash va qaynash haroratlarining o’zgarishi teng kontsentrasiyali noelektrolitnikidan necha marta katta ekanligini ko’rsatadi.
P _taj  t _{muz taj} t_{qay taj}
i = ------ = ----- = ----------
P_naz  t _muz naz  t_{qay naz}
I= 1+(m - 1)  -disotsilanish darajasi;
m- har bir molekuladan ionlarning hosil bo’lish
soni