Annotatsiya. «O’zbekiston tarixi» bo’yicha tayyorlagan ma’ruza matnlari fanning barcha ma’lumotlarini o’z ichiga qamrab olgan. O’quvchilarning tarix sohasidagi bilimlarini shakillantirishga qaratilgan

Savol va topshiriqlar

1. «O’zbekiston sanoati — front uchun» shiorini dalillar bilan isbotlab bering.

2. Urush yillaridagi O’zbekiston sanoatining salohiyati haqida so’zlang.

3. Yangi sanoat korxonalarining barpo etilishi haqida gapirib bering.

4. Butun xalq, jamiki moddiy resurslar Vatan himoyasiga safarbar etilishining g'alaba uchun amaliy ahamiyati nimadan iborat?

34-§. QISHLOQ XO’JALIK AHLINING MEHNAT JASORATLARI

Reja.

1. 
   Dehqonchilik mahsulotlari frontga.
   
2. 
   Urush yillarida qishloq xo’jaligini tashkil etish
   

Urush boshlanishi bilan respublika qishloq xo’jaligi oldida ham front va front ortini qishloq xo’jalik mahsulotlari bilan, sanoatni esa xom ashyo bilan ta'minlash vazifasi turardi. Buning uchun xalq xo’jaligining barcha sohalari kabi, qishloq xo’jaligini ham harbiy izga solish, texnik ekinlar, don, poliz va sabzavot ekinlarini ko’paytirish, chorvachilik mahsulotlarini oshirish zarur edi.

Bu jiddiy muammolarni tez hal qilish bir necha sabablarga ko’ra og’irlashdi, Avvalo, Markaz hukumati

yakkahokimligiga yo'l berganligi sababli, respublikaning dehqonchiligi asosan paxta ekishga moslashib

bo'lgan edi. Endi donni O’zbekistonda yetishtirish mosi ko’ndalang bo’ldi. Markaz O’zbekiston

oziq-ovqat bilan ta'minlash vazifasini qo’yarkan, axta maydonlarini kamaytirmaslikni ham talab qildi. Chunki mudofaa sanoati uchun paxta muhim xom ashyo sanalardi. Ikkinchi tomondan, urush boshlanishi bilan MTS va sovxozlarga yangi traktorlar, qishloq xo’jalik tnashinalari va ularga ehtiyot qismlar kelishi barham topdi, yoqilg’i va mineral o’g’itlar berilishi kamaydi. Aksincha, traktorlar, avtomobillar va otlarning bir qismi harakatdagi armiya ehtiyojlari uchun ulardan olib qo’yildi- Natijada qo'l mehnatiga ehtiyoj oshdi, yer ho’kizlarda omoch va pluglar bilan haydala boshlandi.

Navbatdagi muammo — kadrlar masalasi edi. Malakali kadrlar va qishloq aholisining mehnatga yaroq-li asosiy qismi frontga safarbar etildi. Mehnatga layoqatli necha-necha ming qishloq ahli sanoat va qurilishga jalb etildi. Shu sababli 1941—1942-yillarda mehnatkash dehqonlar soni 20 foizga, 1945-yilga kelib 40 foizga kamaydi. Ayniqsa, mexanizatorlar soni kamayib ketdi — 30 mingdan 3 mingga tushdi. Urushga ketganlarning o’rnini ayollar, qariyalar va o’smirlar egalladilar.

1941-yildayoq qishloq xo’jaligining barcha bo’g’in-laridagi ish tartibini qafiylashtirish yuzasidan sho-shilinch choralar ko’rildi. Kolxozlarda eng kam miq-dordagi majburiy mehnat kunlari soni urushdan oldingi-ga qaraganda 1,5 baravar oshirildi. o’smirlar uchun ham, 12 yoshdan boshlab, eng kam miqdordagi mehnat kunlari belgilandi. Belgilangan miqdordagi mehnat kun-larini ishlab bermagan kolxozchilar va ularning oila a'zo-lari sudga berilar edi.

Ushbu choralar qishloqda qolgan kam sonli mehnatga layoqatli aholining kuch-quvvatini eng muhim qishloq xo’jalik ishlarini bajarishga qaratdi. Biroq, qishloq mehnatkashlarining tabiati bunday qattiq ^choralarni talab qilmas edi.