Annotatsiya. «O’zbekiston tarixi» bo’yicha tayyorlagan ma’ruza matnlari fanning barcha ma’lumotlarini o’z ichiga qamrab olgan. O’quvchilarning tarix sohasidagi bilimlarini shakillantirishga qaratilgan

Savol va topshiriqlar

1. Qayta qurish davrida O’zbekistondagi iqtisodiy holat qan-day edi?

2. Bu davrda O’zbekistonning sobiq SSSR iqtisodiy hayotida tutgan o’rni haqida so’zlab bering.

3. Xalq xo’jahgini soxta «ixtisoslashtirish» deganda nimani tushunasiz?

4. o’zingiz yashab turgan hududda «paxta ishi» bilan asossiz ravishda qatag'on qilingan kishilarning nomlarini aniqlang.

5. Qayta qurish davrida O’zbekistonning xorijiy davlatlar bilan iqtisodiy aloqalari qay ahvolda edi?

64-§. O’zbekistonning MUSTAQILLIGI YO’LIDAGI DASTLABKI QADAMLAR. PREZIDENTLIK BOSHQARUVINING JORIY ETILISHI.

Qayta qurish va mustaqillik g’oyasi .I. Kari movning mamlakat rah bar, etib saylanishi.

80-yillarning o’rtalarida boshlangan qayta qurish jamiyat hayotida jiddiy o’zgarishlarni xususan, O’zbekiston haddan tashqari o’zgarib ketdi. Qayta qurish, jadallashtirish shiori ostida boshlangan jarayonlar milliy o’zlikni anglashning yuzaga kelishiga turtki bo’ldi. Pirovard natijada u mustaqillik, istiqlol g’oyalarining ustuvor ahamiyatga ega bo’lishiga olib keldi. Mustaqillik, istiqlol kabi muqaddas so’zlar avval juda ehtiyotkorlik bilan e'tirof etilsa, so’ngra u ochiq-dan-ochiq amalga oshirilishi shart bo’lgan muammo sifatida kun tartibiga qo’yildi. Ozodlik g’oyasi 80-yillar o’rtalarida millatchilik, SSSRni ichidan turib qo’porish tarzida baholangan bo’lsa, u 90-yillar arafasiga kelib obyektiv zarurat, ijtimoiy burch ma'nosida tushunildi.

Shu ma'noda qayta qurish SSSRning parchalanishini tezlatuvchi omil sifatida baholanishi mumkin. Ayni payt-da, mustaqillik g’oyalari aynan 80-yillar o’rtalaridan paydo bo’la boshladi, deyish ham xatodir. Istiqlol g’oyasi O’zbek xalqining ming yillik tanxida eng muqaddas tuyg’u sifatida muhim ahamiyat kasb etgan. O’zbek mil-lati ijtimoiy-siyosiy, madaniy hayotida istiqlol, erk har doim ustuvor bo’lgan. Siyosiy ta'qiblarga asoslangan ma'muriy-buyruqbozlik tizimi davrida ham millatparvar va erkparvar ziyolilarimiz xalqning alamli dardi, hasrati-ni bayon etganlar. Ammo uni oshkor ravishda, baralla bayon etish imkoni 80-yillarning ikkinchi yarmidagina vujudga keldi.

Mustaqillik uchun kurash har bir sohada avj oldi. Iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ayniqsa, madaniy jabhalarda istiqlolga erishish harakati SSSRni titratdi, uning kuchli zanjirlari uzilishiga olib keldi. Sobiq SSSRning vaqtin-chalik rivojlangan davrlarida ham G’arbdagi sovetshunoslar adolatsizlik, qo’rqitishlarga asoslangan bunday rejimning poydevori mustahkam emasligini ta'kidlagan, uning albatta parchalanib ketishini bashorat qilgan edi-lar. Haqiqatdan ham shunday bo’ldi.

Markaz jilovni qo’ldan bermaslik uchun butun imkoniyatlarni ishga solayotgan bir sharoitda o’zbe-kiston xalqi, hukumati mustaqillik uchun dastlabki qadamlarni tashladi. Bu o’rinda O’zbekiston Kom-partiyasi Markaziy Komitetining 1989-yil 23-iyundagi plenumi va unda Islom Karimovning birinchi kotib etib saylanishi juda katta ahamiyat kasb etdi. Ushbu anju-manda LKarimov O’zbekistonning sobiq Ittifoqda tut-gan o’rni va rolini aniq-ravshan belgilab berdi, madaniy merosni va tarix haqiqatini tiklash, milliy urf-odatlar va an'analarni rivojlantirish obyektiv zarurat ekanligini isbotladi.

Yana shu narsa e'tiborga molikki, O’zbekistonning yangi siyosiy hukumati 8—10 yil mobaynida O’zbeklar va O’zbekiston boshiga ag’darilib kelingan malomatni yuvib tashlashga qafiy ahd qildi, xalqimiz hamda davlatchilik siyosatimiz tarixini, hozirini qadrlash', hurmatlashni joyiga qo’yishdan iborat vazifani baja-rishga kirishdi.

O’zbekistonning yangi huku-mati avval Markaz bilan bo’ladigan munosabatlarning tub mohiyatini o’zgartirmas-dan yurtimizda tom ma'-nodagi ijobiy siljishlarga erishish mumkin emasligini anglagan bo’lsa, keyinchalik respublikaning to’liq mustaqilligiga erishmasdan xalq-ning manfaatlarini himoya qilib bo’lmasligini tushundi. Bu esa O’zbekistonning Markaz oldiga qo’yayotgan qafiy talablari, ayniqsa, Ittifoq xalq xo’jaligi tizimida respublikaning haqiqiy o’rnini belgilash, tashqi iqtisodiy sohada mustaqillikka erishish, xalq ijtimoiy-siyosiy muammolarini yuqorining aralashuvisiz hal etish, madaniy-mafkuraviy masalalarini milliy o’zlik, zaminga tayangan holda ado etishda yaqqol ko’rindi.