Izofermentlar izofunktsional oqsillardir. Ular bir xil reaktsiyani katalizlaydi, ammo quyidagi ba'zi funktsional xususiyatlari bilan farqlanadi:
aminokislota tarkibi;
elektroforetik harakatchanlik;
og'irlik;
fermentativ reaktsiyalarning kinetikasi;
tartibga solish usuli;
barqarorlik va boshqalar.
Izoenzimlar fermentning molekulyar shakllari; aminokislota tarkibidagi farqlar genetik omillarga bog'liq.
Izofermentlarga misollar: glyukokinaza va geksokinaza.
+ ADF
Geksokinaza har qanday olti a'zoli tsiklni, geksokinazni - faqat glyukozaning konversiyasiga fosforillatishi mumkin. Glyukozaga boy ovqatni iste'mol qilgandan so'ng, glyukokinaza ishlay boshlaydi. Geksokinaza - bu statsionar ferment. Bu tanaga tushadigan past konsentratsiyalarda glyukoza parchalanishini katalizlaydi. Ular lokalizatsiya (glyukokinaza - jigarda, geksokinaza - mushaklar va jigarda), fiziologik qiymati, Mixael konstantasi bilan farq qiladi.
Bir xil funksiyani bajaruvchi, ammo fizik-kimyoviy hususiyatlari bilan farqlanuvchi fermentlar izofermentlar deyiladi. Ular joylashishi bilan xam farqlanadi.
Masalan: LDG – 5 izoforma; KFK – 3 izoforma
Kreatinfosfotransferaza, yoki kreatinfosfokinaza (KFK) 3 izofermenti - KFK1 –nerv tuqimasi, KFK2 - yurak, KFK3 – v mushak. Agar mushak va nerv tuqimasi shikasti bоlmasa, KFK oshishi infarkt miokardlarda sodir bоladi .
LDG1 yurak va eritrotsitlarga; LDG2 – buyrak; LDG3 – оpkada; LDG4 – jigarga, LDG5 – jigar va skelet mushakga xos. LDG fermentini qaysi fraksiya oshisiga qarab qaysi a’zo shikastlanganligini bilish mumkin.
Shunday qilib, tuziiishlari bo‘yicha har xil, lekin bir xil tipdagi kimyoviy reaksiyalarni katalizlaydigan fermentlar izofermentlar deb ataladi. Misoi tariqasida laktatdegidrogenaza (LDG) fermentini olish mumkin. LDG molekulasi (M=140000) ikki tipdagi H (yurakda ko‘proq) va M (muskulda ko‘proq) subbirliklaming kombinatsiyasidan tashkil topgan 4 ta subbirliklardan (M-35000) tuzilgan va 5 ta izoformaga (izofermentga) ega; LDG, (H^), LDG^, (H3M), LDG3 (H2M2), LDG4 (НМз) va LDG3 (M,). Bularning hammasi bir-birlaridan katalitik faolligini darajasi, fizik-kimyoviy xususiyatlari, a’zo va to‘qimaiarda joylashishi va h.k. bilan farq qiladi. Bundan tashqari, ko‘pgina fermentlarning (geksokinaza, aldolaza, ishqoriy fosfataza, piruvatkinaza vah.k.) ham izofermentlari aniqlangan
Fermentlaming molekulalarini o’lchamlari har xil. Ularning molekulyar massalari bir necha mingdan to million daltongacha yetadi. Ko‘pchilik fermentlar - yuqori molekulali oqsillar boiib, subbiriiklardan tuzilgan va multifermentlar deb ataladi. Ba’zi fermentlaming molekulalari bir necha polipeptid zanjirlari- subbiriiklardan tuzilgan. Ba’zi hollarda har bir subbiriik katahtik faollikka ega, boshqa hollarda esa faol markaz bir necha subbirhklarning o‘zaro bogiikligida hosil boiadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |