Anguage and literature

“Ijodkorlar”
guruhi:
1.
Intilgan
elga yoqar.
2.
Yaxshi 
boshlaydi yo‘lga,
Yomon
tushirar qo‘lga.
3. Olovdan 
qo‘rqqan
tutundan ham qochar.
“Yozuvchilar”
guruhi:
1. So‘zlagandan 
so‘zlamagan
yaxshiroq.
2.
Yaxshi
yeydi oshini,
 yomon
yeydi boshini.
3. Yalqov, ishyoqmaslar
ikki farzand orttiradilar:
zorlik, badbaxtlik.
Ega
So‘roqlari:
kim?,
nima?, qa-
yer?, qaysisi?, 
nechtasi?, 
qanchasi? …
Otning ega-
lik va ko‘plik 
shakl larini 
qabul qiladi
Ega doimo 
bosh kelishik 
shaklida bo‘ladi
Tuzilishiga 
ko‘ra ikkiga 
bo‘linadi: sodda 
ega, murakkab 
ega
Ega turli so‘z 
turkumlari bilan 
ifodalanishi 
mumkin

---

veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz
17
Dars – muqaddas
146-mashq
doskada bajariladi. Mashqda berilgan 
gaplarning egalari aniqlanib, ularning qaysi so‘z turku-
mi bilan ifodalanganligi topiladi. 
Namuna:
Aqlli
o‘zini ayblar, 
aqlsiz
do‘stini. 
Aqlli, 
aqlsiz
gapning egalari, sifat so‘z turkumiga oid. 
To‘g‘ri va aniq javob bergan guruh rag‘bat kartoch-
kasini qo‘lga kiritadi. 
“Tushunchalar”
usulidan foyda-
lanib, mashqda keltirilgan maqollar mazmuni izohla-
nadi. So‘ngra o‘quvchilarga turli mevalar ko‘rinishidagi 
shakllar tarqatiladi. Mevalarda berilgan gaplarni uchta 
guruh uch yo‘nalishda bajaradi:
“Shoirlar”
guruhi gaplarning egasini aniqlaydi;
“Ijodkorlar”
guruhi gap egasining qaysi so‘z turku-
mida ekanligini aytadi;
“Yozuvchilar”
guruhi ega tarkibidagi qo‘shim-
chalarni izohlaydi. 
V. Baholash va rag‘batlantirish.
Dars so‘ngida 
“Bilib oldim”
metodi qo‘llaniladi. 
O‘quvchilar yangi mavzuda nimalarni o‘rganganliklarini 
xulosalaydilar.
Guruhlar to‘plagan rag‘bat kartochkalari hisobla nib, 
g‘olib guruh aniqlanadi, faol qatnashgan o‘quvchilar 
hamda g‘olib guruh rag‘batlantiriladi. Barcha o‘quvchi-
lar ishtirokiga ko‘ra baholanadi.
VI. Uyga vazifa.
147-mashq. Gaplarni ko‘chiring. Egani topib, tagiga 
chizing.
Adiba
 BEKCHANOVA
, 
Xorazm viloyati Qo‘shko‘pir tumanidagi
41-umumiy o‘rta ta’lim 
maktabining 
ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi 
YURAKDAGI BITMAS JAROHAT 
YOXUD VATANNING KORIGA YARAGIN, BOLAM!
Dars mavzusi:
Said Ahmadning “Ufq” trilogiyasidan 
olingan parchani o‘rganish. (8-sinf, III chorak) 
Dars maqsadi:
a) ta’limiy maqsad:
berilgan parcha mazmunini
tahlil qilish, asar qahramonlarining his-tuyg‘ulari, or-
zu-armonlari, ular xarakteridagi murakkabliklar, urush 
davridagi og‘ir hayot va yozuvchi mahorati haqida ba-
tafsil fikr yuritish;
b) tarbiyaviy maqsad:
o‘quvchi ma’naviyatini boyi-
tish, ularga Vatan, ota-ona oldidagi farzandlik burchi 
haqidagi tushunchalarni chuqurroq singdirish;
d)
rivojlantiruvchi maqsad:
o‘quvchilarga
ona-Vatanga muhabbat, dovyuraklik, jasurlik, mardlik 
hislarini singdirish.
Shakllantiriladigan kompetensiyalar:
O‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi
– hayot 
davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, hayotiy tajribani 
mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xatti- 
harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul 
qila olish ko‘nikmalarini egallashni nazarda tutadi.