Andijon mashinasozlik instituti «avtomatika va elektrotexnika» fakulteti «axborot texnologiy

2-AMALIY MASHG’ULOT

Mavzu: Oddiy tarmoqni qurish va sozlash. Tarmoqlangan topologiyali tarmoqni qurish va uning ishlashini tekshirish.

Ishdan maqsad: Talabalarda kompyuter qurilmalari va protsessorning ishlashi xaqidagi tushunchalarni xosil qilish.

Nazariy qism

Avtomalashtirilgan axborot tizimlarining hayotiy sikli Avtomatlashtirilgan axborot tizimini yaratish, rivojlantirish mohiyati vaqtga nisbatan «hayotiy sikl» kabi iqtisodiy kategoriyani aks ettiradi. Ya’ni, uning yaratilishi to undan foydalanishni to’xtatishgacha bo’lgan oraliqdagi hayot siklini anglatadi. AATning hayot siklida quyidagi bosqichlar ajralib turadi:

1. 
   Loyiha oldi bosqichi(rejalashtirish va talablar tahliliy-tizimli tahlil). Mavjud boshqaruv tizimini, birinchi galda axborot tizimlarini tadqiq va tahlil etish, yaratiladigan AATga nisbatan qo’yiladigan talablarni belgilash, texnik-iqtisodiy asos (TIA) va texnik vazifalarni AAT ishlab chiqishda rasmiylashtirish.
   
2. 
   Texnik loyihalashtirish (mantiqiy loyihalashtirish). Ta’riflangan talablarga muvofiq avtomatlashtiriladigan funksiyalar tarkibini (funksional arxitektura) va ta’minlovchi kenja tizim tarkibini (tizimli arxitektura) ishlab chiqish, AATning texnik loyihasini rasmiylashtirish.
   
3. 
   Qo’llanma loyihalashtirish (jismoniy loyihalashtirish). Dasturlarni ishlab chiqish va tizim, ma’lumotlarni qayta ishlashning texnologik jarayonini ishlab chiqish, xodimlar uchun qo’llanma yo’riqnomalarni yaratish, qo’llanma loyihani rasmiylashtirish.
   
4. 
   Tadbiq etish (testlash, tajriba ekspluatasiyasi). AAT kenja tizimlarini kompleks tuzatish, xodimni o’qitish, AATni bosqichma-bosqich joriy etish, ekspluatasiyaga topshirish.
   
5. 
   Ekspluatasiya (kuzatib qo’yish, modernizasiyalashtirish). Kundalik ekspluatasiya, dasturiy va texnik vositalar, shuningdek butun loyihani kuzatib borish, AATning ishi to’g’risida statistik ma’lumotlar yig’ish, xato va kamchiliklarni to’g’rilash, AATni modernizasiyalashga nisbatan talablarni rasmiylashtirish va uni bajarish.
   

Axborot tizimlarining hayotiy sikli interaktiv mazmun kasb etadi: hayotiy siklning amalga oshirilgan bosqichlari vaqti-vaqti bilan yangi talablar va tashqi muhitgacha o’zgarishlarga muvofiq qaytarilib turiladi. Hayot siklining har bir bosqichi va pallasida navbatdagi qarorlar uchun asos sanaluvchi texnik qarorlar va hujjatlar to’plami shakllanadi.

Markaziy protsessor bu shunday qurilmaki, u informatsiyani u bilan muvofiq dastur yordamida qayta ishlaydi. Dastur OX da joylashgan va alohida buyruqlardan iborat. Protsessor quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. Operativ xotiradagi buyruqlarni o’qish va deshifratsiya qilish.

2. Kiritish-chiqarish portlari hamda operativ xotiradagi ma’lumotlarni o’qish.

3. Ma’lumotlarni operativ xotiraga yozish va yoki ularni kiritish chiqarish portlariga jo’natish.

4. Tashqi qurilmalar adapterlaridan keladigan so’rov va buyruqlarni qabul qilish va qayta ishlash.

5. Kompyuterning boshqa qurilmalari uchun boshqaruvchi signallar yaratish.

Vazifasiga ko’ra protsessor ikki xil komponentdan tashkil topgan: operatsion qism va interfeysli qism.

Operatsion qism o’z ichiga boshqaruv moslamasi, arifmetik-mantiqiy qurilma hamda protsessor xotirasini oladi. Interfeysli qism o’z ichiga shinalar va portlarni boshqarish mikrosxemalarini oladi, bundan tashqari manzil va buyruq registrlari buning tarkibiga kiradi.

Boshqaruv qurilmasi protsessorning eng murakkab qismi hisoblanadi. U kompyuterning barcha qurilmalarini hamda protsessorlarining o’zini boshqaruvchi signallarni ishlab chiqaradi. Ko’pgina operatsiyalar protsessorda paralel bajariladi, ular ma’lum chastotada uzatiluvchi impulьslar yordamida sinxronlashtiriladi.

Boshqaruv qurilmasi quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. 
   Navbatdagi bajariluvchi buyruq uchun OX dan joy oladi.
   
2. 
   OX dan navbatdagi buyruqni tanlaydi.
   

3. Deshifrator yordamida buyruqning kodini tahlil qiladi va u tomonidan bajariladigan operatsiyani va uning belgilarini aniqlaydi.

1. 
   Operatsiyani bajaradi.
   
2. 
   Operatsiya natijalarini OX ga qayta yozadi.
   
3. 
   Navbatdagi buyruqning manzilini tuzatadi .
   

Arifmetik- mantiqiy qurilma (AMK) arifmetik va mantiqiy operatsiyalarni bajarishga mo’ljallangan. Bunda operatsiyaning operandlari avvaldan umumiy ish registrlariga joylangan bo’lishi shart. Natija umumiy ish registriga ham joylanadi. Arifmetik-mantiqiy qurilma (AMK) o’zi kirish uchun operatsiyalar operandlari beriladigan, chiqish uchun esa natija olinadigan mikrosxemadan iborat. SHina va portlarni boshqarish sxemasi quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. Port manzili va uni boshqaruvchi informatsiyani shakllantiradi.

2. Portdan uning holati to’g’risida ma’lumot oladi.

3.Protsessor hamda kiritish-chiqarish portlari o’rtasidagi ma’lumotlar almashuviga barcha qurilma va mikrosxemalarni tayyorlaydi.