Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti "Iqtisodiyot va qurilish" fakultiteti

Asosiy qism
Binoning hajmiy-rejali tuzilmasi. Binoning hajmiy-rejali tuzilmasi – bu bosh va yordamchi xonalarni, ularning tanlangan oʼlchamlari va shakllarini yagona butun kompozitsiyaga birlashtirish tizimidir. Kompozitsion sxemalarning quyidagi asosiy turlari mavjud: Ixcham sxema xonalar guruhlanishining zalli, atriumli va kombinatsiyalashgan sxemalari asosida tuziladi. Chiziqli sxema tarkibiga xonalar guruhlanishining yoʼlakli, galereyali va anifadali sxemalari kiradi. Аjratilgan sxema xonalar guruhlanishining pavilьonli sxemasi asosida tashkil etiladi.
Binoning konstruktiv tuzilmasi Binoning konstruktiv tuzilmasi – binoda aniq vazifalarni bajaruvchi oʼzaro bogʼlangan konstruktiv elementlar (poydevor, devor, orayopma, tom va boshq.) jamlanmasi. Konstruktsiyalar binoda ikki vazifani bajaradilar: ular binoga tushadigan barcha yuklamalarni (konstruktsiyalarning oʼzini, uskunalar va odamlar ogʼirligini) va tashqi taʼsirlarni (shamol, seysmik tebranishlar va boshq.) deformatsiyasiz va buzilishlarsiz koʼtarishi, shuningdek xonalarni sovuqdan, jaziramadan, yogʼinlardan, shovqin va boshqa kuch bilan bogʼliq boʼlmagan noqulay taʼsirlardan himoya qilishlari lozim. Shunday qilib, binolar konstruktsiyasi koʼtarib turuvchi va toʼsuvchi funktsiyalarni bajaradi. Bunda ushbu funktsiyalarning birlashishi yoki konstruktsiyalarning koʼtarib turuvchi va toʼsuvchi toifalarga ajratilishi boʼlishi mumkin. Jamoat binolari uchun turli konstruktiv sxemalar qoʼllaniladi: temir beton yoki poʼlat vertikal va gorizontal bogʼlovchi elementli toʼliq karkasda iborat sxemalar, koʼtarib turuvchi boʼylama yoki koʼndalang devorli toʼliq boʼlmagan karkasli sxemalar.
Turar-joy binolarining yer ustki va yer ostki qismlari boʼlib, ular binoning asosiy konstruktiv elementlaridan, yaʼni poydevorlar, devorlar, qavatlaaro yopmalar, alohida tayanchlar, tom, deraza, eshiklar, zinalar hamda ichki toʼsiq (parda) devorlardan iborat boʼladi. Birinchi qavatning poli sathidan pastda joylashgan konstruktiv elementlar-poydevor, yertoʼla, texnik maqsadlarga moʼljallangan yertoʼla devorlari binoning yer ostki qismi hisoblanadi. Birinchi qavat poli sathidan balandda joylashgan konstruktiv elemetlar binoning yer ustki qismini tashkil etadi.