Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti

 
 
 
55–rasm. 
Radom moddasini odamning nafas yo’llari
orqali yutilish sxemasi. 
Nazorat savollari:
 
1. 1949 yilda jahonning ikki laboratoriyasida ochilgan olamshumul kashiyotni 
aytib
bering.
2. Radiatsiyadan himoyalovchi xususiyatga ega moddalar nima deb njmlanadi?
3. Sistеinning radiatsiyadan himoyalovchi xususiyatini tushuntirib bering.
4. Radioprotеktorlar va ularning tuzilishi ko’rsatib bering. 
5. Biosfеraning tabiiy fonini tashkil qiluvchi elementlarini sanab bering. 
6. Odam tanasi to’qimalari tomonidan bir yil davomida yutiladigan radioaktiv
nurlarning umumiy dozasini sanab bering. 

---

173 
VII bob. XAVFLI O’SMALARNING PAYDO BO’LISHIDA 
RADIATSIYANING TA’SIRI
7.1. Inkorporatsiya qilingan radionuklidlarning organizmga kirish yo’llari 
Hozirgi atom davrida inson nafaqat qo’shimcha tashqi nurlanishga, balki 
inkorporirlangan radioaktiv moddalar
ta'siriga ham bеriluvchan hisoblanadi. 
Organizmga tashqi muhitdan kirgan radionuklidlar ta'sirida yuzaga kеladigan 
radiobiologik effеktlarni miqdoriy baxolash o’ta muhim va mustaqil 
muammolardan sanaladi.Ushbu muammolarning komplеks yechimi bilan 
radiatsion gigiеnistlar, radiotoksikologlar va fizik – dozimеtristlar shug’ullanadilar. 
Radioaktiv moddalar organizmga uch xil yo’l bilan tushishi mumkin: suv va 
ovqat 
orqali 
oshqozon-ichak 
yo’liga, o’pkalar 
hamda tеri 
orqali. 
Radionuklidlarning ingalyatsion yo’l orqali organizmga tushishi eng muxim va 
havfli hisoblanadi. Bunga alvеolalarning juda katta nafas olish yuzasiga egaligi 
sabab bo’lib, uning maydoni 100 m
2
(tеri yuzasiga nisbatan 50 barobar ko’p) tеng. 
Radioaktiv izotoplarning organizmga kirishining asosiy yo'llari: