Andijon davlat universiteti maktabgacha pedagogika kafedrasi maktabgacha pedagogika

Hayvonlar ishtirokida o’tadigan o’yinlar. Bu holdagi o’yinlar eng qadimgi hisoblanadi. Qadimgi odamlar avvaliga tabiatning o’zida hayvonlar jangini tomosha qilishgan. Keyinchalik hayvonlarni ushlab, ularni maxsus urishtirishgan. Natijada “Bedana urishtirish”, “Xo’roz urishtirish”, “Qo’chqor urishtirish”, “It urishtirish” kabilar paydo bo’lgan.

Hayvonlar ishtirokida o’tadigan boshqa o’yinlar ham bo’lgan. Ularda hayvonlardan vosita, ulov sifatida foydalanishgan. Jumladan, eshak va ot minib o’ynaladigan o’yinlar “Eshak ko’pkari”, “Uloq”, “Ot poyga”, “Ag’darish”, “Chovgon” va boshqalar o’zbek xalqi orasida keng tarqalgan.

Xullas, xalq hayotida minglab rang-barang o’yinlar mavjud bo’lib, ular ming yilliklar ichida boyib borgan va ajdodlarimizning ma'naviy va jismoniy hayotida muhim o’rin tutgan. Ko’p asrlar davomida xalq o’yinlari avlodlarni tarbiyalashda “hayot maktabi” vazifasini o’tagan. Ular ajdodlarimizni aqliy, ruhiy va jismoniy barkamol bo’lishida muhim o’rin tutib kelgan.

Turli yoshdagi odamlar guruhiga moslangan va hayotning ma'lum bosqichida o’ynaladigan o’yinlar avloddan-avlodga o’tib kelgan. Yoshi o’tinkirab kolguncha odamlar bamisoli xalq o’yinlari «maktab»ini o’tgan, bunda har bir sinfda u yoki bu yoshga tegishli o’yinlardan foydalanganlar. Har bir yosh xususiyati o’yinlarning moxiyati va mazmunini belgilagan. Masalan, yosh bolalar o’rtasida o’yinchoq va qo’girchoqlar bilan bog’liq o’yinlar, oralik yoshdagi bolalar o’rtasida – syujetli taklid o’yinlari keng tarkalgan. «Xakalam-xakalam», «Kelin-kuyov», «Kuvlashmachoq» kabi o’yinlar bugungi kunda ham bolalar tomonidan sevib o’ynaladi.