Andijon davlat universisteti

Venn diagrammasi

Ta`lim mazmunini tahliliy yondashuv asosida obyektlarning o`ziga xos va o`xshash xususiyatlarini tahlil qilish orqali o`quv materialini o`zlashtirishga va ko`nikmalarni takomillashtirishga yo`naltirilgan metoddir.
Mazkur metodni qo`llash bosqichlari: Bunda 1) “A” obyektning o`ziga xos jihatlari; 2) ―B” obyektning o`ziga xos jihatlari; 3) ―C” obyektning o`ziga xos jihatlari; 4) “A” va “B” obyektlarning o`xshash jihatlari; 5) “A” va “S” obyektlarning o`xshash jihatlari; 6) “S” va “B” obyektlarning o`xshash jihatlari; 7) “A”, “B” va “S” obyektlarning o`xshash jihatlari yoritiladi. Ta`lim jarayoniga ushbu metodni qo`llash orqali tahsil oluvchilarda ta`lim mazmuniga tahliliy yondashuvni, o`rganilayotgan obyektlarning o`ziga xos va o`xshash xususiyatlarini
bir-biriga qiyoslash, taqqoslash
orqali tahlil qilish, mustaqil fikrlash kabi ko`nikmalarni takomillashtirishga erishiladi.

Sinkveyn (axborotni yig‟ish) usuli

Metodni qo’llash jarayonida talabalardagi tarqoq axborotli jarayonlar asta- sekin bosqichma-bosqich yo’naltirilgan axborotli jarayonga aylantirib boriladi. Ya‘ni, o’rganilmagan bilimlar mavzuni o’rganish davomida o’rganiladi, muayyan ob‘ektiv voqelik to’g‗risida yakdil fikrga kelinadi. Buning uchun talabalarda besh imkoniyat mavjud bo’ladi. Ya‘ni sinkveyn besh qatordan iborat o’ziga xos "oq she‘r" (qofiyasiz) bo’lib, o’rganilayotgan mavzuga oid tushunchalar (hodisa, jarayon, voqea) qat‘iyan ketma-ketlikda yozib chiqiladi. Sinkveyn orqali talabalar o’z fikrlarini to’plash, ularni ixcham ifodalash, turli mulohazalarni sintezlash va mavzu bo’yicha to’g‗ri xulosalarni takomillashtirishga o’rganishadi.

J.Still, K.Meredis, Ch.Templning «O`qish va yozish tanqidiy fikrlashni rivojlantirish uchun» dasturida o`quvchi va talabalar faolligini oshiruvchi, ularning tanqidiy fikrlashini o`stiruvchi qator usullar kursatib utilgan. Shulardan ayrimlariga qisqacha to`xtalib o`tamiz.
Sinkveyn- fransuz tilida «5 qator» ma`nosini bildiradi. Sinkveyn- ma`lumotlarni sintezlash (bir butunga keltirish)ga yordam beradigan qofiyalanmagan she`r bo`lib, unda o`rganilayotgan tushuncha(hodisa, voqea, mavzu) to`g`risidagi axborot yig`ilgan holda, o`quvchi so`zi bilan turli variantlarda va turldi nuqtai nazar orqali ifodalanadi. Sinkveyn tuzish- murakkab g`oya, sezgi va hissiyotlarni bir nechagina so`zlar bilan ifodalash uchun muhim bo`lgan malakadir. Sinkveyn tuzish jarayoni mavzuni yaxshiroq anglashga yordam beradi.
Sinkveyn tuzish qoidalari:
1-qator: Mavzu bir so`z bilan ifodalanadi ( odatda ot tanlanadi). 2-qator: Mavzu ikkita sifat bilan ifodalanadi (2 ta sifat yoziladi).

3. 
   qator: Mavzu doirasidagi hatti-harakatni uchta so`z bilan ifodalanadi.(3 ta fe`l yoki ravishdosh yoziladi).
   
4. 
   qator: Mavzuga nisbatan munosabatni anglatuvchi va to`rtta so`zdan iborat bo`lgan fikr yoziladi.(4 ta so`zdan iborat jumla yoziladi).
   
5. 
   qator: Mavzu mohiyatini takrorlaydigan, ma`nosi unga yaqin bo`lgan bitta so`z yoziladi (mavzuga sinonim so`z yoziladi).
   

Sinkveynlar quyidagi hollarda juda foydali bo`ladi:
Murakkab axborotni sintezlash uchun vosita sifatida;
O`quvchilar tushunchalarining yig`indisini baholash vositasi sifatida; Ijodni taqdim etilishining vositasi sifatida.
Sinkveynga quyidagi misollarni keltirish mumkin: