31
Uchinchidan:
Ijtimoiy psixologik trening mashg’ulotlarida namoyon bыladigan xulq-atvor shaklarining
obektivlashshuvi, yaьni guruh aьzolarining munosabati rulining talablaridan kelib chiqqan xolda har bir
ishtirokchi Ayni shu rolga mos xarakatni real xulqda mustaxkamlashi va boshklar
tasirida uni ongli ravishda
qabul kilishi zarur.
Va nixoyat xar bir mashg’ulot va mulo=ot sheriklarining maksimal tarzda bir birlarini xurmat
qilishlariga asos qilinmog’i kerakki, natijada shaxs bunday mashgulotlardan keyin begona fikrlarni xam
kadrlashga, ular bilan xisoblashishga «Uzga bulish» va birovlarni tinglashga mos tarzda uz fikr muloxazalarini
bayon etishga urganadi.
Demak, ijtimoi psixologik treningning tub moxiyati – kishilarni uzini va uzgalrni bilish tushinish,
insoniy munosabatlarga urgatishdan iborat.
Odatda trening mashgulotlari maxsus xonalarda yoki maxsus tanlangan joylarda (tabiat kuchogida)
utkaziladi. Lekin joyning tayorlanishidagi asosiy talb shuki shu gurux aьzolari bir biriga
xissi yakin bulishlari
uzaro bevosita tasir kursatish yoki kuzlariga bokish imkoniyatlariga ega bulishi kerak. Masalan: «Yumalok stol»
atrofida kishilarning tuplanishi yuzma-yuz utirish va xakozolar.
Gurux aьzolarining kanday shakli stol atrofida utirishlari, yoki bir-birlariga nisbatan fazoviy
joylashishlariga karab, shaxslarni uzlarini ruxiy xis kilishlari xam xar xil buladi. Masalan: agar trening guruxi
aьzolari turt burchak stol atrofida joylashgan bulsalar bunda xar bir aьzoning fazoviy tavvurlari va munosabatlari
baxs-munozaraga moyil buladi va bunday xolat «Men-munozaradaman» deb ataladi. Yoki taxminan 1,5 metrga
2 metr diametr yumalok stol atrofida utkazilayotgan suxbatdagi shaxs xolati «Men uyindaman»
deb atalsa
yumshok yuza (Krislo, gilam va devan) ustida xoxlagan kuay xolat bulsa «Men-uzimda» deb ataladi.
SHunday kilib xar bir ijtimoiy psixologik vaziyat, uning maksadi va boshlovchining niyatlariga karab
ishtirokchilarning fazoviy kay yusinda joylashishlari kerakligi xam trening samaradorligini belgilaydi.
Ijtimoi trening yana bir jixati borki bunda shtirokchilar urtasida samimiy, ilik munosabatlar urnatilishi
ular uzaro bir birlariga ishonishlari lozim. Buning uchun trening tashkil etuvchi
shaxs mashgulot boshida
shunday sharoit yaratadiki, natijada ishtirokchilar bir birini tanib ilik munosabatlarga moyillik sezishlari shart.
Buning uchun masalan: Trening katnashuvchilari bir birlariga xushomat kilishlari taklif etiladi
xushomat yoki takalluf albatta yonidagi shaxsning tashki kurinishi, yuz ifodasi, kiyimining rangi, didi kabilarga
talukli bulishi mumkin. Ammo bu xushomatda asl xushomad elementlari minimal ifodalanishi zarur, yaьni
burtirib yuk narsani aytish xam mulokatga xalkt berishi mumkin.
Bu jarayon, yoki uslub gieriklar urtasidagi asabiy
tarnglashuvni kamaytirib, psixalogik tanglik gurux
aьzolarining uz kobilyatlariga ishonmaslik ikkilanish xavfining oldini oladi.
Psixologiyada ijtimoiy trening va shunga uxshash faollik psixologik metodlarning paydo bulishi
psixologiya fanida shaxs va uning imkoniyatlarini urganishga nisbatan karashlarning uzgarishi bilan boglik.
CHunki psixologiya tarixidan maьlumki bu Fan XIX asrning oxirilarigacha xam aloxida shaxs psixologiyasini
urganuvchi atomistik Fan sifatida karalgan.
Uning shakllanishi, tarakkiyoti va turli faztilatlarning paydo
bulishiga sabab bulgan omillar orasida ijtimoiy psixologik omillarning roli va urni shu davrgacha tan olinmagan
va maxsus tarzda tadkik etilmagan edi.
Ijtimoiy psixologik fikrlar shakllanishi tarixidan shu narsa maьlumki XIX asr oxiri va XX asrining
boshlariga kelib psixologik tadkikotlar jaryonida ijtimoiy psixologik omillar xam asta-sekin xisobga olina
boshlandi masalan: keyingi yillarda (xalklar
psixologiyasi, omma psixologiyasi, xulkning ijtimoiy motivlari
nazariyasi) va boshkalar kabi ijtimoiy psixologik soxalar tadkik etila boshlandi. Bunga sabab kuydagicha edi:
shaxs faoliyati jarayonida uning yonida boshka shaxslarning bulishi, yoki yakinligi ularning xulk-atvoriga tasir
kiladimi, agar bunday tasir mavjud bulsa u ijobiymi, yoki salbiymi? Kabi savollarga javobning yechimini topish
zarurati tugildi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
