Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

+arama-=arshi shartlantirish. 
Bu tipdagi metodlardan biri
sistematik desensibilizatsiya
bulib, u notugri javob reaktsiyasiga nisbatan karama-karshi reaktsiya xissini ishlab chikishga karatilgan. 
Masalan, xavotirlanish (bezrvtalanish) xissini yukotish uchun psixoterapevt mijozni karama-karshi reaktsiya 
xolatidan bushashga urgatadi. Keyinchalik ijtimoiy turmushda odam bunday vaziyatdan bushashi orkali 
muammoni yechish yulini topishi mumkin. 
Imploziv terapiya
sistematik desensibilizatsiyadan farkli ularok, mijozda xavotirlani sezayotgan 
bulsa, unda xavotirlanish kuchayishi natijasida «portlash» keltirib chikariladi vash u orkali mijoz vaziyatga 
moslashtiriladi. 
Aversiv shartlantirish
ijtimoiy zararli xulkni yukotishga karatilgandir. Bu metod buyicha yokimsiz 
xolatni yoki ta’sirni keltirib chikarish muammoni yechishi mumkin. Masalan, alkogolь ichsa, kustiradigan dori 
beriladi va bu yokimsiz kaytarilish undan olinadigan «kayf»ni yukka chikaradi. Keyinchalik davolanuvchi 
ichishni tashlab yuborishi mumkin. Yukoridagi metodlar kurkinchli vaziyatlarni yengishda foydalidir. Ulardan 
foydalanish uchun mijoz roziligini olish maksadga muvofikdir. 
Operant metodlar. 
Bu metodlar Skinnernin kerakli xulk-atvor turiga asta-sekinlik bilan yakinlashtirish 
printsipiga asoslangan.
 
Xulk
-
atvorni vujudga keltirish metodi. 
Mijozning kunikmalarini xar tomonlama urganib chikish orkali 
uning uchun axamiyatli sovga xadya kilish mumkin. Masalan, kerakli xulk-atvorga yakin xarakat kilsa, konfet 
berib, shu tarzda davom ettirish orkali kerakli xulk turi vujudga keltiriladi. Bu metod bolalarda ishlatiladi.
Jetonlarni yigish metodi
. Bemor ijobiy xarakatlari uchun jeton oladi. Ma’lum bir mikdorda jetonlar 
tuplanganidan keyin esa boshkalar oldida ustunlikka erishadi. Masalan, sigaret chekish xukukini oladi.