Андижон давлат тиббиёт институти факультатив, госпитал терапия, халқ табобати ва эндокринология кафедраси

ҚАНД ПАСАЙТИРУВЧИ ПЕРОРАЛ ДОРИЛАР.

Қанд пасайтирувчи перорал дорилар қандли диабетнинг 2–турида қўлланилади.

Қандли диабетнинг 2-тури билан ҳасталанган семиз бўлмаган беморларда инсулинга муҳтожлик ривожланиши ҳавфи кучлидир.
Қандли диабетнинг 2 тури билан ҳасталанган семиз беморларда, диабет метаболик синдромдан сўнг ривожланади ва инсулинга резистентлик кузатилади. Инсулингарезистентликни камайтириши гипокалорияли парҳез тутиш ва жисмоний юкламалар орқали амалга оширилади.
Парҳез билан монотерапия узоқ вақтгача диабетнинг компенсация ҳолатда ушлаб турилишига ёрдам беради. Аммо маълум вақт ўтгач тўлиқ компенсацияга эришиш учун таблеткали қанд пасайтирувчи дориларни (ТҚП) қўллаш зарурати туғилади. Қ/Д да қўлланиладиган ТҚП препаратларнинг иккита асосий гуруҳлари фарқланади: сульфонилмочевина (СМ) ҳосилалари ва бигуанидлар.
Бигуанидлардан ҳозирги кунда фақат метформин (глюкофаж, сиафор) қўлланилади. Бу дорилар Қ/Д 2 турининг семизлик билан кечганида тавсия қилинади. Бигуанидлар оғир юрак-қон томир касалликларида, қўлланилади. СМ препаратлари нисбан кўп қўлланилади. СМ препаратлари билан даволашда унинг нисбатан енгилроқ препаратларини (амарил, гликлазид) қўллашдан бошлаш тавсия қилинади. СМ гуруҳига кирувчи икки ёки ундан ортиқ препаратларини бир вақтда берилиши мумкин эмас. Керакли компенсацияга эришилмаса СМ препаратлари билан метфермин комбинациясини қўллаш мумкин. СМ препаратларига резистентлик ривожланса инсулинотерапия қўлланилади.
ҚД ни даволашда ичакдан углеводлар сўрилишини камайтирувчи дорилар ягона терапия сифатида аҳамиятли эмас. Гуар, балласт модда бўлиб ичакдан глюкоза сўрилишини пасайтиради. Акарбоза (глюкобай), ичакдаги ферментларга таъсир қилиб мураккаб углеводларнинг оддийларга парчаланиш процессини тўҳтатади ва глюкозани сўрилишини камайтиради. Шунинг учун бу препаратлар гипогликемияловчи эмас, балки антигипергликемик эффекга эгадирлар. Гуар ва акарбоза ҚД ни комплекс даволашда қўлланилади.
Ёш беморларни даволашда қандли диабетни тўлиқ компенсациясига, наҳордаги қанд миқдорини ва гликирланган гемоглобиннинг нормада бўлиши овқатлангандан 2с ўтгач қондаги глюкоза миқдорининг 8 ммоль/л дан ортмаслигига эришиш мақсадга мувофиқдир. Қариялар ва интилекти пасайган беморларда гликемия миқдорларини 7-11 ммоль/л даражасида, оғир, ҳамроҳ касалликлари кўп бўлган беморларда эса гликемияни 8-14 ммоль/л даражасида ушлан+иб турилиши етарли бўлади. Бу беморларни даволашдан мақсад қандли диабет асоратларини эмас, балки диабетнинг декомпенсациясини олдини олишдир, чунки бу беморлар диабетининг оғир асоратлари ривожлангунча яшашмайди.