Андижон давлат тиббиёт институти факультатив, госпитал терапия, халқ табобати ва эндокринология кафедраси



Download 2,51 Mb.
bet10/80
Sana16.04.2022
Hajmi2,51 Mb.
#556450
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   80
Bog'liq
лекция

Ташхис ва қиёсий ташхис.
Гипофизар нанизм ташхиси бемор анамнези, комплекс клиник - рентгенологик, лаборатор ва гормонал текширишларга асосланади.
Бемор танасининг абсолют ўлчамлари аниқланади. Ўсиш дефицити – яъни бемор бўйи ва шу ёшдаги ва жинсдаги болаларнинг ўртача бўйи ўртасидаги фарқ, бемор бўйининг маълум нормативларга мослиги аниқланади. Болаларнинг ўсиш тезлиги пасаяди ва 1 йилда 1-2 смни ташкил этади. Рентгенологик текширишлар бош мия гипертензияси, нейроинфекциядан сўнгги қолдиклар, кальцинатлар, краниостеноз каби ўзгаришларни кўрсатиши мумкин. Склетнинг етилиш даражасини кўриш учун суякланиш ёши, ўсиш зоналари текширилади. Нанизм билан хасталанганларда 20-25 ёшгача ўсиш зоналари очиқ қолади. Шу ёшгача сут тишлари сақланади. Билак-кафт бўғими рентгенида суякланишнинг 4 йилга ва ундан ортиқ орқада қолиши кузатилади. Гормонал текширишлар қон зардобида СТГ миқдорининг камлигини (нормада -3,81+ 0,29 нг/мл) кўрсатади. Нормал одамларда СТГнинг максимал миқдорлари тунги уйқунинг биринчи 2 соатида ва эрталабки соат 4-6 да ишлаб чиқарилади. Нанизм билан хасталанганларда эса бу соатларда СТГ миқдори кам бўлади. Саматотроп фаолиятга тўла баҳо бериш учун СТГни стимулясияловчи усуллар билан синамалар ўтказилади. Қондаги СТГ миқдори стимуляторлар беришдан олдин ва берилганидан сўнг 2-3 соат мобайнида ҳар 30 дақиқада текширилади. Нормада стимуляторлар қондаги СТГ миқдорини 7-10 нг/мл дан ортиқ кўпайишига олиб келади, баъзан бу кўрсаткич 20-40 нг/млга етиши мумкин. Синамаларда беморга инсулин (0,1БР/кг), ТРГ (200-500 мкг в/и), ЛГ-РГ (300 мкг в/и), СРГ (1-3 мкг/кг), L – Допа (250-500 мкг), аминокислоталар (аргинин, орнитин, триптофан, глицин, лейцин) каби стимуляторлар бериш билан ўтказилади. Инсулин синамасининг манфийлиги релизинг гормонларининг етишмаслиги, касаллик сабаби гипоталамус соҳасида эканлигини кўрсатади.
2-3 та синамада СТГ секрециясининг ортмаслиги СТГ етишмаслигининг асосли далили бўлади.
Нанизм турини ташхислашда инсулинга ўхшаш ўсиш факторларини, соматомединларни (ИРФ – 1 ёки соматомедин - С) яъни СТГ ни тўқима соҳасидаги таъсирини амалга оширувчи омилларни аниқлаш муҳимдир.
Маълумки нанизмда соматомедин – С миқдори камаяди, акромегелияда эса нормага нисбатан кўпаяди. Ларон нанизмда СТГ миқдори нормада бўлиб, ИРФ-I ва ИРФ-II камаяди. Бундай беморларни соматотропин билан даволаш наф бермайди.
Саматотроп фаолиятининг билвосита кўрсаткичларига ишқорий фосфатоза активлиги ва ноарганик фосфорнинг зардобдаги миқдорлари киради. Гипосоматотроп холатларда бу кўрсаткичлар пасаяди. Нанизмнинг пангипопитуитар турида гонадотропинлар, ТТГ, баъзан АКТГ секрецияси камаяди. Бу холат жинсий безлар фаолиятининг (андрогенлар ва эстрогенлар етишмаслиги), қалқонсимон без (Т34 камайиши), буйрак усти безлари (кортизол ва 17-ОКСнинг плазмада ва 17-КС ва 17-ОКСнинг сийдик билан экскрециясининг камайиши, лимфоцитоз) фолиятининг пасайиши билан кечади.
Гипофизар генетик нанизмнинг ҳамма турларига оилада бир неча боланинг хасталаниши, касалликнинг аутосом-рецессив (кўпинча) ёки аутосом-доминант тури, 2-4 ёшдан жисмоний ривожланишнинг ва ўсишнинг орқада қолиши, йиллик ўсиш динамикасининг сустлиги (йилига 1-2 см), суякланишнинг орқада қолиши (камида 4 йилга), СТГ нинг камлиги, ва СТГ билан даволашнинг юқори эффективлиги (1 йилига 7 см дан ортиқ ўсиш) ҳарактерлидир. Туқималарнинг СТГ га сезувчанлигининг камайиши билан кечадиган нанизмда (Ларон синдроми, Африка пигмейлари) жинсий ривожланиш ва репродуктив фаолият бузилмайди. Соматотропин билан даволаш наф бермайди, қондаги СТГ миқдори нормада бўлади.
Церебрал нанизмда – МНС нинг пренатал ёки постнатал шикастланиши органик ўзгаришлари кузатилади ва касаллик кўриш органларининг шикастланиши, қандсиз диабет, интеллектнинг шикастланиши билан кечади.


ДАВОЛАШ
Гипофизар нанизмни даволашда 2 та асосий тамоил назарда тутилиши лозим: ривожлантиришни максимал физиологик холатга яқинлаштириш, эпифизар ўсиш зоналарини аяш. Кўп йиллик тажрибалар қуйида келтирилган босқичли терапия схемасини қўллаш максадга мувофиқлигини кўрсатди. Катталарда гипофизар нанизм ташхиси гумон чақирмайди. Ёш болаларда, касаллик ноаниқ бўлган тақдирда, 6-12 ой давомида, яъни диагностик даврда гормонотерапиясиз даволаш натижалари кузатилади. Бу даврда болага, оқсилга, витаминларга бой овқатлар, кальций ва фосфор препаратлари берилади. Боланинг ўсиши ва ривожланиши яхшиланмаса ва текшириш натижасида эндокрин бузилишлари аниқланса гормонотерапияга ўтказилади.
Гипофизар нанизмнинг асосий патогенетик даволаш турига одам ўсиш гормонини қўллаш киради. Бу гормон асосан ўлим сабаби инфекцион ва ўсма касалликлари бўлмаган мурдалар гипофизидан олинади. Ген инженерияси амали бўйича Еscherichia coIi. ни қўллаш билан бактериал синтез йўли орқали ва кимёвий йўл билан олинган соматотропиннинг ўта қимматга тушиши, клиникада кенг қўллашга имкон бермайди. Соматотропин гормони эндоген ўсиш гормонининг етишмаслиги исботланган ва суяк ёши 13-14 ёшдан ортмаган беморларга берилади.
Даволашнинг биринчи босқичида дорининг наф берувчи минимал миқдорлари берилади, бу асосан тана вазнининг ҳар бир кг га 0,03-0,06 мг ни ташкил этади. Хафтасига 2-4 мг дан 3 марта берилиши энг нафлидир. Бир марта бериладиган дори миқдорини 10 мг га кўтарилиши ўсиш нафининг ортишига олиб келмаган, аксинча соматотропинга антителолар ҳосил бўлишини кучайтирган. Дорини узликсиз қўллаш тез ўсишига олиб келади, аммо 1-1,5 йил ичида дорига сезувчанликнинг пасайиши натижасида ўсиш эффекти кескин камаяди.Узуликли даволашда эса, яъни дори 2-3 ой давомида қўлланилиб ва шунча вақт танаффус қилинса даволаш нафи 3-4 йилга чўзилади ва мақсадга мувофиқроқ бўлади. Самототропин билан даволаш самотомедин С нинг ортиши ,терапиянинг ижобий оқибатидан далолат беради. Саматотропин билан даволашнинг афзаллиги унинг фонида склетнинг суякланиш тезлигининг ортмаслигидир. Нанизмни даволаш йулларидан асосийларига анаболик стероидларни қўллаш киради.Бу гормонлар ўсишни, оқсиллар синтезини кучайтириши ва эндоген СТГ ни кўпайтириш йули билан стимуллайди. Даволаш бир неча йиллар давомида анаболикларнинг кучлирок турларига ўзгартириш йўли билан олиб борилади. Дорилар ўстириш нафи тугагач, 2-3 йилда алмаштирилади. Даволаш курслар билан олиб борилиб, танаффус вақти даволаш вақтининг ярмига тенг бўлиши керак.
Даволашни ташхис қўйилиши билан бошлаш (кўпроқ 5-7 ёшда) мақсадга мувофикдир. Анаболикларни қўллашда минимал нафли миқдорлардан секин-аста катта миқдорларга ўтилади. Дориларни қуйидаги миқдорларда қўллаш тавсия қилинади: Нерабол (метандростенолон, дианабол)- 0,1-0,5 мг/кг (бир суткада перорал) нераболил (дуроболин)- 1 мг/кг ойига 1 марта мускуллар орасига, ойлик миқдор 2-3 мартага бўлиниб берилади (10-15 кунда) ретаболил (дека-дуроболин) 1 мг/кг ойига 1 марта мускуллар орасига.
Анаболикларни кўрсатилган миқдорлардан ортиқ берилиши андрогенизацияга олиб келиши мумкин. Физиологик миқдорларда бу препаратлар жинсий холатга ва склет дифференцировкасига таъсир кўрсатмайди ва деярли ҳар иккала жинсга мансубларда уларни узок қўллашга имкон яратилади. Қиз болалар гинекологлар назоратида бўлиши керак, чунки дорининг ортиқча микдолари ёки дорига индивидуал сезувчанликнинг ортиқлиги айрим беморларда вирилизация белгиларининг пайдо бўлишига олиб келади. Бу белгилар дорилар берилмай қўйилганида тез орқага қайтади. Анаболикларга аллергик холатлар кам ривожланади. Асоратлар кузатилмаса анаболиклар билан даволаш узок вақт, ўстириш нафи тугамагунча давом эттирилади. Даволаш умумий кувватлантирувчи терапия фонида олиб борилади.

Download 2,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish