|
Darsning maqsadi: Qo`l skeleti va uni tashkil qiluvchi suyaklar yelka kamari va erkin qo`l suyaklari va ularni o`zaro birikishini tushintirib berish.
Kerakli asboblar:mulyaj, plakat, tablitsa, planshet, maket, odam skeleti, odamning qo`l skeleti, qog`oz, qalam, o`chirg`ich, chizg`ich va kley.
Ishning borishi: Avvalo qo`l skeleti va uni tashkil qiluvchi suyaklarni talabalarga tanishtiriladi. Buning uchun odam skeletining qo`l qismi olinib ma’lumot beriladi. So`ngra talabalar Amaliy darsi davomida ko`rib tushingan suyaklarni o’lchamlarini olib qog`ozga rasmini tushiradilar.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar: Odamning qo`l skeletiga qarab anatomik jihatdan ta’riflang. Qo`l skeleti bo`limlarini o`lchamlarini belgilab oling va rasmini chizing. Qo`l skeletini suyaklarini o`zaro birikishi haqida gapirib bering?
Darsni mustahkamlash uchun savollar
1. Kurak suyagi.
2. Tirsak suyagi.
Amaliy № 6
Mavzu. Ooyoq skeleti suyaklarini tuzilishini o`rganish.
Nazariy tushuncha. Oyoq suyaklari: chanoq kamarining suyaklari va erkin oyoq suyaklariga bo`linadi. Chanoq kamari ikki tomondan bittadan chanoq suyakdan, erkin oyoq suyaklari esa son suyagi, katta – kichik boldir va panja skletidan tashkil topgan. Chanoq suyagi uch qismga: yonbosh suyagi, quymich suyagi va qov suyagiga bo`linadi.Yonbosh suyagi-tos suyakning ustki qismini tashqil qiladi. Yonbosh suyagining pastki yo`gonroq qismi, tanasi qo`ymich kosasi mavjud. Suyakning tanasidan yuqoriga serbar plastinka, qanot “S” shaklida keng bo`lib, g’adir-budir bo’lib unga muskullar yopishadi. Qanotning yuqorigi cheti yonbosh qirrasi deb ataladi.Yonbosh suyagining orqa tomonida katta o`tirgich o`ymasi va uning pastida o`tkir o`siq joylashgan. Yonbosh suyak qanotining ichki yuzasi silliq va botiqroq bo`lib, yonbosh chuqurchasi deb ataladi.
Quymich suyagi - tos suyagining pastki qismini tashkil qiladi. Quymich suyagining tanasi va undan pastga davom etgan yuqori butogi bor. Mana shu butoq burchak hosil qilib, pastki butoqqa o`tadi va qov suyagining pastki butog’i bilan qo`shiladi. Quymich suyagining butoqlarining birlashgan joyi kengayib yo`g`onlashgan quymich do`nbog’ini hosil qiladi. Quymich bilan qov suyaklarining butoqlari o`zaro qo`shilib, kattagina yopqich teshikni hosil qiladi. Tos suyaklarining tashqi yuzasida son suyagining boshchasi kirib turadigan anchagina katta va chuqur bo`g’im yuzasi joylashadi. Bo`g’im yuzasining tagida chuqurcha bor.
Qov suyagini ikkita, yuqori va pastki butoqlari burchak hosil qilib, o`zaro birlashib turadi va ana shu burchakning medial chakka yuzasida oval shaklidagi cho`zinchoq bo`g’im yuza orqali ikki tomondagi qov suyaklari o`zaro birlashib turadi.
Kichik boldir suyagi naysimon shakldagi suyaklar guruhiga kirib, yuqori uchida boshcha, boshchaning uchi katta boldir suyagi bilan bo`g`im hosil etuvchi yuza uning boshchasi va tanasi orasida bo`yin qismi bo`ladi.Kichik boldir suyagining tanasida oldingi qirra, orqa qirra, katta boldir suyagi tomonidagi suyaklararo qirra va bu qirralar orasida ichki yuza tashqi yuza hamda orqa yuza bo`ladi. Kichik boldir suyagining pastki uchida lateral to`piq, katta boldir suyagi bilan bo`g`im hosil estuvchi yuza bo`ladi. Lateral to`piqda chuqurcha va egat ko`rinadi.Kichik boldir suyagining proksimal epifiz sohasida suyaklanish nuqtasi 3-5 yoshda hosil bo`ladi. Distal epifiz sohasida suyaklanish nuqtasi 2 yoshda paydo bo`lib, suyaklanib ketishi 20-22 yoshlarda yakunlanadi.
Oyoq panjasining kaft usti suyaklari yonidagi suyaklar bilan birikuvchi bo`g`im yuzalari, bo`rtiqlar bo`ladi.Oyoq panjasining kaft suyaklari naysimon shaklidagi suyaklar guruhiga kirib, uning asosi tanasi boshchasidan iborat. Birinchi kaft suyagida bo`rtiq I va beshinchi kaft suyagida bo`rtiq bo`ladi. Oyoq barmoqlari uch guruh falang suyaklaridan hosil bo`ladi: proksimal barmoqlar, o`rta falang, tirnoq falangalari. Bosh barmoqda o`rta falang suyagi bo`lmaydi. Falang suyaklarida boshchasi, tanasi, asosi bo`ladi. Falang suyaklarining boshchasida g`altaksimon hosila bo`ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
