Analog va Raqamli tv tizimining tuzilish sxemasi, uning qism va elementlarining vazifalari

1-rasm. Analog signalni raqamli signalga aylantirish.
Ko‘p hollarda hamma keltirilgan operatsiyalar – diskretlash, kvantlash va kodlash – qisqa ifodalash uchun televizion signalni kodlash deb ataladi. Bunga, albatta ma’lum texnik asoslar mavjud, ya’ni bu operatsiyalarning hammasi analog signalini raqamga aylantirgichda (ARA) bajariladi. ARA ning chiqishida esa signalning kod guruxi kombinatsiyalari hosil qilinadi. Raqamli signalni analog signalga aylantirish raqamli analog aylantirgichda(RAA)amalga oshiriladi. Bunday aylantirgichlar raqamli uzatish, saqlash va tasvirga ishlov berish tizimlarida albatta mavjud bo‘lgan funksional qurilmalardir.
Televidenieda impuls-kodli modulyatsiya (IKM) tadqiqoti XX-asrning 30-yillarida boshlangan. Keng tarqatiluvchi televidenieda esa, u yaqin yillardan beri qo‘llanilmoqda. Tasvirga eng yuksak ishlov berish va uni uzatish prinsipining bunchalik kechikib qo‘llanishiga asosiy sabab, oxirgi paytlarda, analog signalni raqamli signalga aylantiruvchi, uni uzatuvchi va raqamli signallarni analog signallarga aylantiruvchi qurilmalarning ishlash tezligiga qo‘yilgan juda yuqori talabdir.
Televizion signal bevosita IKM uslubi bilan kodlanganida, kod kombinatsiyalari chastotasi hisob chastotasiga, ya’ni f_dchastota diskretizatsiyasiga teng bo‘ladi.Har bir kod kombinatsiyasi aniq olingan raqamga taalluqli va bir necha kikkilamchi simvollardan (bitlardan) iborat.
Raqamli axborotni uzatish tezligideb, vaqt birligida ikkilik simvollarning uzatilishiga aytiladi. Tezlik birligi qilib bit/sqabo‘l qilingan. Shunday qilib, televizion signalni raqam shaklida uzatish tezligi diskretizatsiya chastotasi f_d ning va diskret hisobda olingan ikkilik simvollar sonining ko‘paytmasiga teng. s= f_dk


Raqamli TV tizimining tuzilish sxemasi, uning qism va
elementlarining vazifalari.
Raqamli signalga aylantirilishi kerak bo‘lgan analog signal raqamli TV tizimining kirishiga tushadi (8.2-rasm). Bu signalga keyingi raqamli aylantiruvchi qurilmalarda ishni osonlashtirish uchun, dastavval ishlov beriladi. Masalan, to‘liq rangli signalni alohida raqamli signallarga aylantirish bajarilishini ta’minlash uchun, signalga ishlov beruvchi dastlabki qurilmada to‘liq rangli signal yorug‘lik va ayirma rang signallariga ajratiladi. Chiqishda tasvir sifatini sub’ektiv yaxshilash maqsadida, analog signalga avvaldan bir qancha buzilish kiritilishi mumkin. Signalga dastlabki ishlov berishni raqamli bajarish mumkin bo‘lganda ham, elektron texnikaning bugungi kun yuksalishida ularni analog shaklida bajarish ma’qulroq. So‘ng aylantirishga tayyorlangan analog signal ARA ga keladi. U yerda diskretlanadi, kvantlanadi va dastlabki kodlash bajariladi (masalan, IKM uslubida). Bunday signalda, yuqorida aytilganidek ortiqcha axborot mavjud, shusababli, uni raqamli ishlov berish blokida qo‘shimcha, yana ham foydali kod bilan kodlash ma’qul. So‘ng signal kanalining kodlovchi qurilmasiga tushadi. Bu yerda kanal deb aloqa yo‘li, TV signalni konservatsiya qiluvchi qurilma, TV signalni tekislovchi qurilma va signalga boshqa ishlov beruvchi zanjirlar tushuniladi. Kanalning kodlovchi qurilmasi raqamliTV signalning kanalida mavjud maxsus xalaqitlardan himoya qilish uchun mo‘ljallangan.
Oxirida raqamli shakldagi signal chiqish aylantirgichiga (masalan, uzatuvchi qurilma modulyatoriga) va so‘ng kanalga tushadi.
Qabo‘l qiluvchi qurilma orqali olingan signal demodulyatsiyalanadi, kanalning dekodlovchi qurilmasida tesqarisiga aylantiriladi va raqamli signalni dekodlovchi qurilmaning raqamli ishlov beruvchi blokiga o‘tadi. Unda uzatuvchi tomonida signaldan olib tashlangan ortiqcha axborot qayta tiklanadi, so‘ng raqamli signalni analog signalga aylantirgichida (RAA) analog signaliga aylantiriladi. Agar uzatuvchi tomonda analog ko‘rinishdagi signalga avvaldan buzilish kiritilgan bo‘lsa, qabo‘lqiluvchi tomonida uning qayta tesqari amali bajariladi, ya’ni signaldagi buzilishlar olib tashlanadi.