Analitik reaksiyalarni o’tkazish sharoitlari

2.4 Ideal va idealmas eritmalar
Molekulalari bir- biriga tortishmaydigan va ichki energiyasi hajmga bog'liq bo'lmagan gazni ideal gaz deb tushungan edik. Shunga o'xshash, ideal eritma deganda, komponentlari orasida alohida tortishuv kuchi bo'lmagan va komponentlari aralashtirilganda ularning ichki energiyasi o'zgarmaydigan eritmani tushunamiz. Komponentlar ideal eirtma hosil qilganda issiqlik chiqmaydi yoki yutilmaydi; hajmda ham o'zgarish bo'lmaydi. Eritmaning hajmi ikkala komponenet hajmining yig'indisiga teng bo'ladi. Ideal eirtmalar juda kam uchraydi. Ximiyaviy xossalari bir- biriga yaqin suyuqliklargina o'zaro ideal eritma hosil qiladi, chunki bu xildagi molekulalar atrofidagi kuch maydoni bir- biriga teng bo'ladi. Masalan, benzol va toluol , benzol va etilen xlorid o'zaro ideal eritma hosil qiladi. Ideal eritmalarda bir komponentning bug'lanishiga ikkinchi komponent xalal bermaydi. Shuning uchun bir komponent bug'ining partsial bosimi uning eritmadagi molyar qismiga bog'liq bo'ladi.
Ideal eirtma ustidagi bug'larning umumiy bosimi komponentlar bug'ining partsial bosimi yig'indisiga teng:

P=P ₁ + P ₂ = P₁ N ₁ + P₂ N₂ yoki N ₁=1-N₂

bo'lgani uchun

P=P ₁ + N ₂ (P₂⁰ -P₁⁰)

bo'ladi.
Bug' bosimi bilan eritma tarkibi orasidagi bog'lanishni grafik tarzda ko'rsatish uchun absissalar o'qiga eritmaning tarkibi, ordinatalar o'qiga bug' bosimi qo'yiladi.

Ya. Z. Zavidskiy 1900- yilda bir necha suyuq sistemaning bug' bosimini tekshirdi.
Uning tekshirishlaridan ma'lum bo'lishicha, benzol va xlorid sistemasida umumiy va partsial bug' bosimlari bilan tarkibi orasidagi bog'lanish to'g'ri chiziq shaklida ifodalanadi.
Benzol va etilen xlorid eritmasi ideal eritmadir, chunki bu hol uchun tajribada topilgan partsial va umumiy bug' bosimlari nazariy yo'l bilan hisoblab chiqarilgan partsial va umumiy bug' biosimlariga tengdir. Atseton va xloroform eritmasi ideal eritma emas, chunki tajribada topilgan partsial va umumiy bug' bosimlari nazariy hisoblab chiqarilgan bosimlarga qaraganda kichikdir. Xloroform molekulalari atseton molekulalarini o'zining molekulalariga qaraganda qattiqroq tutuib turadi; atseton molekulalari ham xloroform molekulalarini qattiqroq tutadi.
Atseton - xloroform sistemasi Raul qonuniga bo'ysunmaydi. U Raul qonunidan manfiy ravishda chetga chiqadi.