Analeptiklar. Ta’lim berish texnologiyasi

5.2. Mashg`ulot mazmuni.

NAFAS A’ZOLARIGA TA’SIR ETUVChI MODDALAR

Nafas a’zolariga ta’sir etuvchi moddalar 6 turga bo’linadi: I. Surfaktant ҳosil bo’lishini oshiruvchi moddalar. II. Nafas analeptiklari. III. Yo’talga Qarshi moddalar. IV. BalG’am ko’chir1uvchi moddalar. V. Bronxolitiklar. VI. O’pka shishida Qo’llanadigan moddalar.

Glyukokortikoidlar, etimizol, bromgeksin va eufillin surfak-tadt ҳosil bo’lishini oshiruvchi moddalar ҳisoblanadi. Surfaytant o’pka alveolalarini rostlaydigan modda — fosfolipidlardan iboratdir. Surfaktant ҳomiladorlikning 20—24 ҳaftasidan boshlab ҳomila alveostitlarining M turidan ҳosil bo’ladi. Ma’lumki, ҳomila tugilishi bilan birinchi nafas olishda surfaktant tufayli alveolalar rostlanib, to’grilanib nafas olishga ҳozirlanadi. Agar surfaktant miqdori kamaysa, bu ҳolat bola vaktidan oldin — chala tuG’ilganda, gipokeiya, gipotermiya, astidoz-larda alveolalar to`grilanmay, puchayib Qoladi va chaqaloqda o’ziga xos nafas etishmovchilik paydo bo’ladi. Bola to’xtab-to’xtab nafas oladi, keyin esa nafasi butunlay to’xtab Qoladi. Surfaktant miqdorini Qogonoq suvida fosfolipidlar spektrini aniqlash tufayli belgilash mumkin. Agar fosfolipidlardan lestitinning sfingomielinga nisbati 1 raqamdan kamayib ketsa, bu surfaktant mikdori pasayganidan dalolat beradi, agar bu raqam 2 dan oshsa. surfaktant miqdori etarli deb ҳisoblanadi. Surfaktant miqdorini oshirish uchun glyukokortikoidlar Qo’llanadi, ular II tur alveostitlar resteptorlariga ta’sir ko’rsatib, surfaktant sintezini oshiradi. Bu ta’sir 1—2 kundan keyin boshlanadi, shuning uchun glyukokortikoidlarni bo’lajak onaga tuG’ish jarayoni muddatini uzaytirib bo’lsa ҳam (β-adrenomimetik— salbutamol bilan) surfaktant sintezini oshirish uchun yuboriladi. Keltirilgan moddalar surfaktant ҳosil bo’lishini oshirib, o’pka-nafas etishmovchiligi oldini oladi va yangi tuG’ilgan chaqaloklar ҳayoti saqlab Qolinadi.

Etimizol gipotalamus markazlariga ta’sir ko’rsatib, gipofizdan AK.TG ajralishini oshiradi, AKTG esa buyrak usti bezidan glyukokortikoidlar ajralishini kuchaytiradi, glgokokortikoidlar o’z navbatida surfaktant ҳosil bo’lishini oshiradi. Etimizolni bo’lajak onaga tuG’ish davri oldidan ҳamda yangi tuG’ilgan chakalokka Qo’llash mumkin.

Bromgeksin surfaktant ҳosil bo’lishini oshiradi, bo’lajak onaga tuG’ish jarayonidan oldin Qo’llanadi.

Eufillin chakalok tuG’iliщidan 24 soat oldin ona organizmiga yuboriladi.