Aminokislotalar. Geterohalqali aminokislotalar. Aminokislotalarlarning kimyoviy xossalari

Aminokislotalarning xossalari
Jismoniy xususiyatlar. Aminokislotalar - yuqori erish nuqtasiga ega bo'lgan qattiq kristalli moddalar, ular eritilganda parchalanadi. Suvda yaxshi eriydi, suvli eritmalar elektr o'tkazuvchandir. Bu xossalar aminokislotalar molekulalarining ichki tuzlar shaklida mavjudligi bilan izohlanadi, ular protonning karboksildan aminokislotaga o‘tishi natijasida hosil bo‘ladi.
Kimyoviy xossalari
Aminokislotalar aminokislotalar aminokislotalar bilan asoslar xossalarini va karboksil guruhiga bog'liq bo'lgan kislotalarning xossalarini namoyon qiladi, ya'ni ular amfoter birikmalardir. Ominlar singari ular kislotalar bilan reaksiyaga kirishib ammoniy tuzlarini hosil qiladi:
H2 N–CH2 –COOH + HCl= Cl — +
Karboksilik kislotalar sifatida ular funktsional hosilalar hosil qiladi:
H2 N–CH2 -COOH + NaOH= H2 N–CH2 -COO — Na+ + H2 O
b) efirlar
H2 N–CH2 –COOH+C2 H5 Oh= H2 N–CH2 -COOC2 H5 + H2 O
H2 N–R–COOH + NH3 = H2 N–R–CONH2 + H2 O
Bundan tashqari, aminokislotalar va karboksil guruhlarning o'zaro ta'siri bir molekula ichida ham (g-, d-e- va boshqalar uchun molekula ichidagi reaktsiya) va turli molekulalarga tegishli (molekulyar reaktsiya) mumkin.

Xulosa.
Kurs ishini yozish jarayonida quyidagi xulosalarga keldim.

1.Molekulasida uglerod va boshqa element atomlaridan tuzilgan halqa ( sikl)lari bor yopiq zanjirli birikmalarga geterosiklik birikmalar deyiladi.Halqa tarkibiga kirgan ugleroddan boshqa elementlar ( kislorod, azot, oltingugurt, fosfor, vismut, kremniy, germaniy, qalay, qo'rg'oshin, simob, va hakazo) atomlari geteroatomlar ( grekcha geteros-boshqa, har xil turli ) deb yuritiladi. Geterosiklik birikmalar katta amaliy ahamiyatga ega bo'lib bular bo'yoq sanoatida , qishloq xo'jaligida, biologiyada , tibbiyotda va boshqa sohalarda keng ishlatiladi.
3. Geterosiklik birikmalar juda turli- tuman bo'lib, ulardan keng tarqalgani, yaxshi o'rganilgani, barqarori va ahamiyatlisi molekulasida kislorod , oltingugurt va azot tutgan besh va olti a'zoli birikmalar.
4. Geteroatomlarning juft elektronlari aromatik sistema hosil bo'lishida qatnashsa, pirrol tipdagi geteroatom , bu juft elektron aromatik sistema hosil bo'lishida qatnashmasa piridin tipdagi geteroatom deyiladi.
Besh a'zoli geterosiklik birikmalar qatoriga kiruvchi pirrolning ( Ni) katalizator ishtirokida qaytarilishidan pirolidin hosil bo'ladi. Pirolidin ko'pgina alkalloidlar tarkibiga kiruvchi biologik faol moddadir.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Pleshkov B.P. Bioximiya selskoxozyaystvennx rasteniy. M. “Kolos” 1969 g.
2. Lebedov S.I. Fiziologiya rasteniy. M. 1988 g.
3. Yakushkina N.I. Fiziologiya rasteniy. M. 1980 g.
4.Mustaqimov G.D. O`simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiya asoslari. T. 1995
4. Xo`jaev J. X O`simliklar fiziologiyasi Toshkent “Mexnat” 2004
5. Rubin B.A. Kurs fiziologii rasteniy. M. 1976 g.
6. www.ziyonet.uz