Amea folklor institutu

Sıddık Bakır
Atatürk Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu, Erzurum; [e-mail].
İsmail Çoban
Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum; [e-mail].
VALEH HACILAR’IN ŞİİRLERİNDE VATAN VE MİLLET SEVGİSİ
Türk dünyasının önemli unsurlarından birisi de Karapapak Türkleridir. Sovyetler Birliği’nin dağılması ile 1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Gürcistan sınırları içinde 200.000’i Borçalı bölgesinde, geriye kalanı ise Karayazı, Başgeçit, Tiflis vd. bölgelerde yaşayan 550.000’i aşkın Karapapak Türk’ü geçmişi bin yılı aşan, zengin bir birikimi olan folklor ve edebiyata sahiptir.³⁰⁸
Karapapak Türklerine ait zengin edebiyat ve folklor ürünlerini incelemek, bunlar içindeki, tarih, dil, coğrafya, din ve kültür ile ilgili unsurları ögeleri ortaya çıkarmak Borçalı Karapapaklarının daha iyi tanınmasına vesile olacaktır. Bu amaç doğrultusunda bu bildiride Borçalılı bir Karapapak Türkü olan bilim adamı, eğitimci ve şair Valeh Hacılar’ın şiirlerindeki millet ve vatan ile ilgili unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır.
Valeh Hacılar, 15 Nisan 1951 tarihinde bugün Gürcistan Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan Borçalı bölgesinin Darvaz Köyü’nde dünyaya gelmiş; 23 Ocak 2010 tarihinde de vefat etmiştir.³⁰⁹
Valeh Hacılar, Türklük bilimine, Türk tarihine ve Türk milletine olan sevgi, saygı ve bağlılığını, sadece akademik çalışmalarında ele almamış; akılda kalmasının ve ge­lecek nesillere aktarılmasının daha kolay olduğunu düşündüğü için bu konuları şiirlerine de taşımıştır. Ona göre “şiir, az sözle çok şey söyleme sanatı”dır. Bazen bir kelimeye, bir cümleye tarihi bir olayı yüklemek mümkündür. Bu yüzden o, Türk tarihinde önemli gördüğü hususları her seviyede okuyucunun, dinleyicinin anlayabileceği bir dille ve üslupla şiirlerine konu etmiştir.
Valeh Hacılar’ın Qarapapaq Elleri, Qıpçaq Çölü, Vuruldum, Bulaq, Atatürküm, Salamla, Bu Yurdun, Pervana, Erenler Er İgidler, Başına Dolanım Veten, Yadlar İçinde, Bu Yerler, Darvaz Bayatıları, İmirhesen Bayatıları, Sual Cavab, Gözelliyin Sorağında, Bizim, Gelme Göher, Bilmirik, Na ‘melum Qaçağın Mezar Daşında Yazı, Divar Daşının Giléyi… başlıklı şiirleri Türk tarihine ait olayları, Türklerin yaşadığı tarihi, coğrafyayı, Türk boylarını ve Türk büyüklerini konu almaktadır.³¹⁰
Bu çalışmada Valeh Hacılar’ın Qarapapaq Elleri, Qıpçaq Çölü, Vuruldum, Ata­türküm, Bu Yurdun, Pervana, Erenler Er İgidler, Başına Dolanım Veten, Yadlar İçinde, Bu Yerler, Darvaz Bayatıları, İmirhesen Bayatıları, Bizim, Bilmirik, Erzurum, Na ‘melum Qaçağın Mezar Daşında Yazı, Divar Daşının Giléyi, Herşenin Ocağı adlı şiirleri millet ve vatan ile ilgili unsurlar açısından ele alınmıştır. Millet ile ilgili unsurlar; millet özellikleri, dinî hassasiyetler, millet ve vatan arasındaki bağı ortaya koyan unsurlar, coğ­rafyalar arası iletişim, kardeşlik, hasret, milletin çektiği sıkıntılar, yaşadığı acılar, şiirlerde yer verilen milletin üstün özellikleri açısından incelenmiştir. Vatan ile ilgili un­surlar incelenirken de vatan coğrafyası ve bu coğrafya ile ilgili unsurlar, vatan coğ­rafyasındaki yer adları, vatana milletin gösterdiği sevginin izleri tespit edilmeye çalı­şılmıştır.

1.