Amea folklor institutu

Şeyh-i San’ȃn deyre varup tersȃ oldugı ve duhterden iltimȃs-ı visȃl itdügidür.

Şeyh San’an’ın Hristiyan olması epizotu sadece Ziyâi’nin mesnevisinde geçer. Bir sabah Rum ülkesinin ruhbanları, Hristiyan kızına gelip şeyhin, İsa dinine döndüğünü duyduklarını, onu kendilerine getirmesini isterler. Şeyhi gören ruhbanlar onu kiliseye götürmeyi teklif ederler. Şeyh San’an kiliseye gidip zünnar bağlar, hırkasını çıkarıp ateşe atar. Zünnar ve hırkanın sembolik anlamları İsevilik ve İslam’dır. Birini çıkarıp diğerini giyinmek din değiştirmeye işaret eder. Zünnar kuşandıktan sonra Şeyh San’an, sevdiği tersa kızına seslenerek kendisini bu gamdan kurtarmasını, bu yolda elli yıllık amelini heba ettiğini, vaslının nimetiyle onu mutlu etmesini ister.
Cavid’in tiyatrosunda Şeyh San’an’ın Hristiyan olmasından ziyade dinler üstü ve sufiyane söylemleri dikkat çeker. Humar’ın ya da Şeyh San’an’ın birbirlerinin dinlerine geçtiklerine dair bir bilgi bulunmaz.

• 
  Ol mihr-i münȋr Şeyh-i fakȋrden mehr isteyüp bir yıla dek hınzırın gütmege takdȋr itdügidür.
  

Şeyh San’an’ın sevdiği kıza kavuşmak için domuz çobanlığı yapmaya razı olması da ortak epizotlardan bir tanesidir. Ziyâi’nin mesnevisinde, tersa kızı şeyhe seslenerek mihrini vermeyenin yüzüne el süremeyeceğini söyler. Altın ve gümüş gerektiğini; fakat bunların da şeyhte bulunmadığını ifade eder. Kız, eğer mihri yoksa, bir yıl domuz çobanlığı yapmasını teklif eder. Şeyh, buna razı olur ve domuz çobanlığı yapmaya başlar.
Cavid’in tiyatrosunda da aynı epizotu görmek mümkündür; fakat şeyhten domuz çobanlığı yapmasını isteyen Humar değil, Humar’ın babası Platon’dur. Platon, İsa ve Meryem’in ruhu üzerine ettiği yeminden dönemediği için Şeyh San’an’ı bu işten vazgeçirmeye çalışmaktadır. Bunu farkeden müritler ve diğer şeyhler, Şeyh San’an’ı ikaz etseler de Şeyh San’an onları dinlemez. Ne talepte bulunurlarsa razı olacağını söyleyerek domuz çobanlığı yapmayı kabul eder. Şeyh San’an, Ziyâi’nin mesnevisinde bir yıl, Cavid’in tiyatrosunda ise iki yıl domuz çobanlığı yapar.

•