Амаliy pedagogika vа psixologiya kafedrasi ijod psixologiyasi fanidan маъруза матнлари ишланмаси

IX.3. Психоанализ ва ижодкор. Муваффақиятли психоанализ инсоннинг қизғин, зиддиятли ички кечинмаларини совутади, уни анча соғломлаштиради. Аммо бир вақтнинг œзида унинг ижодини йœналтирувчи – дилидаги зиддиятлар оловини œчириб, шоирона ижод стимулидан айиради. Бу ҳақда Лу Саломе œз мижозига анализ жараёнида гапириб беради: «Бир куни мен поездда Рильке (ёзувчи) билан эркин ассоциациялар œйинини œйнар эдим. Бу œйинда суҳбатдошингиз ва сиз навбат билан мияга келган биринчи фикрни айтасиз. Œйин анча давом этди. Кутилмаганда мен Рилькега унинг нима учун ҳарбий мактаб ҳақида қисса ёзмоқчи бœлганини англатгим келди. Мен унга онгсизликнинг моҳиятини тушунтирдим. Унинг мактабда ҳарбийликка бœлган қизиқишлари мажбурий сœндирилганини айтдим. У аввал кулди, кейин жиддий бœлиб, энди умуман бундай қисса ёзгиси келмаётганини айтди: мен бу истакни унинг кœнглидан суғуриб олган эдим. Бу мени ҳайратга солди, психоанализнинг ижодкор учун хавфли эканини тушундим. Шунинг учун доим Рилькени психоанализдан қайтардим. Муваффақиятли анализ ижодкор илҳомини йœқотади». Фрейд ҳам худди шундай нуқтаи назарини баён этади. Унинг ҳузурига шоир Бруно Гец қаттиқ бош оғриғидан шикоят қилиб келади. Фрейд уни диққат билан эшитади ва шоирни психоанализ қилмасликка қарор қилади. Фрейднинг фикрича, шоир «œз мураккаб ички оламини сақлаб қолиши ва шеър ёзишда давом этиши керак. Бош оғриғи эса бу вазиятда дори билан даволаниши лозим»⁶.

Mavzuни мустаҳкамлаш учун саволлар

1. 
   Психоанализ ва ижоднинг боғлиқлиги нимада?
   
2. 
   Ижоднинг руҳий ҳолатга таъсири қанақа?
   
3. 
   Ички зиддият нима?
   

Амалий машғулотлар учун вазифалар

1. 
   Психоанализ ва ижодга доир материаллар тœпланг.
   
2. 
   Психоанализнинг терапевтик жиҳатларини œрганинг.
   
3. 
   Ижод онгсизликдаги жараёнларини таҳлил қилинг.
   

X mavzu. БАДИИЙ ИЖОД ПСИХОАНАЛИЗИ

Darsning maqsadi: talabalarda ijodiy fajliyat mohiyati to’g’risida tushuncha hosil qilish. Ijodning umumiy tuzilishi va motivlari haqida, uning ahamiyati va vazifalari haqidagi tushunchalarni shakllantirishdir.