Amaliy matematika” fakulteti, “biotexnologiya” kafedrasi, 5320500-“Biotexnologiya”(tarmoqlar bo`yicha) yo‘nalishi 150-20- guruh II bosqich talabasi abdurasulov akbarjon to’lqin o`g`lining

Senil (postgenerativ) – qarish davri, F. foetida va F. tadshikorum turlarida senil davri kuzatilmaydi.
Dissertatsiyaning “F. tadshikorum va F. foetida turlari plantatsiyalarini tashkil etish istiqbollari” deb nomlangan toʼrtinchi bobi urugʼlarning unish dinamikasi, turli muddatlarda, chuqurlikda ekilganda unib chiqishi, urugʼlarining turli tuproq sharoitlarda unish biologiyasi, maysalarining biomorfologik xususiyatlari va dastlabki rivojlanish davrida agrotexnologik tadbirlarning rolini aniqlashga bagʼishlangan.
Urugʼlarning unish dinamikasi. Urugʼidan koʼpaytirish usullari, asosan, dunyo amaliyotida koʼp yillik oʼsimliklarda keng qoʼllanilib, urugʼlar unish biologiyasiga bir necha omillar taʼsir koʼrsatib, harorat, namlik, yorugʼlik, saqlash sharoiti va urugʼ poʼstining tuzilishi, unish davridagi fiziologik holati kabilar uning asosiy omillari hisoblanadi.
2019-yilning noyabrida 2016-2017-2018 va 2019-yillarda yigʼilgan urugʼlar xona haroratida saqlanib, soʼngra 00+ 40 haroratda Petri likopchasiga 100 tadan saralanib, 90 kun davomida undirishga qoʼyildi (1 - rasm).

1-rasm. F. foetida va F. tadshikorum turlarining oddiy sharoitda (xona haroratida) saqlab, soʼngra – (0) +40 da undirish (n=800).

F. foetida va F. tadshikorum larining embrional davri 4 yildan yuqori hisoblanadi. F. tadshikorum yangi yigʼilgan yilida (2019 yil) 89 % unsa, 4 yil saqlangan urugʼ 25 % undi. F. foetida ning unish darajasi esa bu davrda 59-12 foizni tashkil qildi. Demak, kovraklarning, asosan, oʼsha yili yigʼilgan yoki ikkinchi yili yigʼilgan urugʼlarining unish darajasi yuqoriligi aniqlandi. Urugʼlar tinim davridan soʼng qulay sharoitda unish jarayoniga oʼtadi.

F. foetida va F. tadshikorum ning turli chuqurliklarda unib chiqishi darajasini aniqlash maqsadida oʼsimlik urugʼi 1 metr kvadratga 100 ta urugʼlar besh xil variantda ekilib, kuzatish olib borildi: 1) urugʼlar tuproq yuzasiga sepilgan holatda (tuproqqa koʼmilmasdan) qoldirildi; 2) urugʼlar 0,5-1,0 sm chuqurlikda; 3) 1-2 sm chuqurlikda; 4) 2-3 sm chuqurlikda; 5) 4-6 sm chuqurlikda ekildi.